.png)
IN HAAR TIJD
HET GROOTSTE OORLOGSSCHIP
TER WERELD.
VAN KARVEEL NAAR KRAAK.
De stap omhoog van het karveel naar de kraak met zijn grotere formaat en laadvermogen is ingegeven door de opbloeide Europese handel.
Tussen de 14e en 16e eeuw werd hij standaard het grotere vaartuig op de noordelijke en zuidelijke wateren van Europa.
Het type was in wezen een vergrote, verbrede en constructief versterkte versie van de caravela redonda, met een combinatie van dwarse zeilen van de noordelijke Europeanen en de latijnzeilen van de volkeren rond de Middellandse Zee, waarbij het schip ook een opmerkelijk hoog voor- en achterkasteel liet zien.
Welbeschouwd kan de kraak worden aangemerkt als een tussenvorm tussen het karveel en het galjoen en de verre voorloper van het volgetuigde driemastschip. De kraak was aan zijn voorste en grote mast dwarsgetuigd en latijnsgetuigd aan zijn bezaansmast en werd gebouwd in tonnages tot ongeveer 1200 ton.
Het succes van de kraak was zo groot dat hij door Portugal en Spanje standaard werd ingezet als koopvaardijschip tussen hun schiereiland en hun kolonies en handelsbelangen in Amerika, India, China en Zuidoost-Azië.
Welbeschouwd kan de kraak worden aangemerkt als een tussenvorm tussen het karveel en het galjoen en de verre voorloper van het volgetuigde driemastschip. De kraak was aan zijn voorste en grote mast dwarsgetuigd en latijnsgetuigd aan zijn bezaansmast en werd gebouwd in tonnages tot ongeveer 1200 ton.
Het succes van de kraak was zo groot dat hij door Portugal en Spanje standaard werd ingezet als koopvaardijschip tussen hun schiereiland en hun kolonies en handelsbelangen in Amerika, India, China en Zuidoost-Azië.
GREAT HARRY.
Evenals het karveel werd de kraak gebruikt voor zowel handel als oorlogsvoering: de beroemdste kraak voor dit laatste doel was de Henry Grâce à Dieu ("Henry, God zij dank"), ook wel bekend als de Great Harry, in die dagen het grootste oorlogsschip ter wereld.
Een van de belangrijkste daden van Hendrik III in zijn regeerperiode van 1509 tot 1547 was de voortzetting van het werk van zijn vader die begonnen was een permanente marine op te richten. Als zodanig was Henry III verantwoordelijk voor de bouw van drie belangrijke oorlogsschepen, de Mary Rose (1505), de Great Galley (1513) en de Henry Grâce à Dieu.
Van de vele eigenaardigheden van deze vaartuigen noemen we het feit dat ze waren gebouwd als oorlogsschip, in tegenstelling tot eerdere vaartuigen, die voor handel werden gebouwd maar ten tijde van crises werden aangepast voor oorlogstaken.
De Great Harry werd van 1512 tot 1514 op de speciaal gebouwde Gun Wharf in Old Woolwich (Kent) gebouwd door de meesterscheepsbouwer Robert Brygandine. en werd in juni 1514 te water gelaten. De werf werd later in 1540 meer naar het westen verplaatst naar een gebied dat bekend zou staan als 'The Kings Yard'. Er werd beweerd dat deze bouw een reactie was op de bouw van het Schotse schip Michael, dat in 1511 te water was gelaten.
Het schip had een groot vooronder van vier dekken hoog en een achterkasteel van twee dekken hoog. Ze was 61 meter lang over alles, breedte van 15,2 meter en een tonnage van 1.000 tot 1.5000 ton.
Het schip had vier paalmasten die alle, op de druilmast na, twee ronde kraaiennesten droegen. Het voerde aan de voorste en de grote mast drie rechthoekige zeilen en latijnzeilen aan de bezaans- en druilmast.
Bij staatsaangelegenheden waren de zeilen van met gouddraad geborduurd damast.
Al heel vroeg werd het duidelijk dat het schip topzwaar was. Ze werd geplaagd door zwaar rollen in ruwe zee en haar slechte stabiliteit had negatieve invloed op de nauwkeurigheid van haat geschut en de algemene prestaties als gevechtsplatform. Om dit te corrigeren onderging het schip in Erith in 1536 (het zelfde jaar als de Mary Rose) een grondige verbouwing, waarbij de hoogte van de romp werd verminderd. In deze vorm had ze een tonnage van 1000 ton en droeg 151 kanonnen van verschillende grootte, waaronder 21 van brons. Haar bemanning werd teruggebracht tussen de 700 en 800 koppen.
De lagere opstelling van het geschut op drie dekken onder het hoofddek verbeterde de stabiliteit en tevens de gevechtscapaciteit doordat de romp van een langszij varend vijandelijk schip gemakkelijker kon worden getroffen
De 'great guns' van de Great Harry waren van een primitief type achterlader waarvan de met hoepels versterkte ijzeren of bronzen loop aan het onderstel was vastgesjord. Aan de loop zaten ijzeren ringen voor het verplaatsen en de kogels waren van steen.
Hoewel de Great Harry gebouwd was in een tijd van vrijwel onafgebroken oorlogen tussen Engeland en Frankrijk kwam hij bijna nooit in actie. Ze was aanwezig bij de Slag om de Solent, een aanval op Portsmouth, tegen de Fransen troepen in 1545, waarin de Marry Rose ten onder ging bij een gevecht tegen de veel wendbaarder galeien van admiraal Claude d'Annebault.
Over het algemeen werd de Great Harry meer gebruikt als een diplomatiek vaartuig.
(De enige overgebleven hedendaagse afbeelding van het schip geschilderd door Anthony Roll.)
Bij de troonsbestijging van Edward VI (1547-1553) werd het schip herdoopt met de naam van de nieuwe monarch.
Het schip bleef in diens tot 1553 en ging verloren door een brand bij Woolwich en belande in een ondiepte aan de oever van de rivier de Theems, waar het langzaam wegzonk in de modder van de rivier.
In de 20e eeuw werden de resten van de Great Harry teruggevonden en geborgen voor het scheepvaartmuseum.
Inmiddels hebben liefhebbers van de Engelse scheepvaart geschiedenis een replica van de het schip gebouwd.
(Zie vervolg: MARY ROSE. OORLOGSKRAAK.)
Een van de belangrijkste daden van Hendrik III in zijn regeerperiode van 1509 tot 1547 was de voortzetting van het werk van zijn vader die begonnen was een permanente marine op te richten. Als zodanig was Henry III verantwoordelijk voor de bouw van drie belangrijke oorlogsschepen, de Mary Rose (1505), de Great Galley (1513) en de Henry Grâce à Dieu.
Van de vele eigenaardigheden van deze vaartuigen noemen we het feit dat ze waren gebouwd als oorlogsschip, in tegenstelling tot eerdere vaartuigen, die voor handel werden gebouwd maar ten tijde van crises werden aangepast voor oorlogstaken.
De Great Harry werd van 1512 tot 1514 op de speciaal gebouwde Gun Wharf in Old Woolwich (Kent) gebouwd door de meesterscheepsbouwer Robert Brygandine. en werd in juni 1514 te water gelaten. De werf werd later in 1540 meer naar het westen verplaatst naar een gebied dat bekend zou staan als 'The Kings Yard'. Er werd beweerd dat deze bouw een reactie was op de bouw van het Schotse schip Michael, dat in 1511 te water was gelaten.
Het schip had een groot vooronder van vier dekken hoog en een achterkasteel van twee dekken hoog. Ze was 61 meter lang over alles, breedte van 15,2 meter en een tonnage van 1.000 tot 1.5000 ton.
Bij staatsaangelegenheden waren de zeilen van met gouddraad geborduurd damast.
Al heel vroeg werd het duidelijk dat het schip topzwaar was. Ze werd geplaagd door zwaar rollen in ruwe zee en haar slechte stabiliteit had negatieve invloed op de nauwkeurigheid van haat geschut en de algemene prestaties als gevechtsplatform. Om dit te corrigeren onderging het schip in Erith in 1536 (het zelfde jaar als de Mary Rose) een grondige verbouwing, waarbij de hoogte van de romp werd verminderd. In deze vorm had ze een tonnage van 1000 ton en droeg 151 kanonnen van verschillende grootte, waaronder 21 van brons. Haar bemanning werd teruggebracht tussen de 700 en 800 koppen.
De lagere opstelling van het geschut op drie dekken onder het hoofddek verbeterde de stabiliteit en tevens de gevechtscapaciteit doordat de romp van een langszij varend vijandelijk schip gemakkelijker kon worden getroffen
Hoewel de Great Harry gebouwd was in een tijd van vrijwel onafgebroken oorlogen tussen Engeland en Frankrijk kwam hij bijna nooit in actie. Ze was aanwezig bij de Slag om de Solent, een aanval op Portsmouth, tegen de Fransen troepen in 1545, waarin de Marry Rose ten onder ging bij een gevecht tegen de veel wendbaarder galeien van admiraal Claude d'Annebault.
Over het algemeen werd de Great Harry meer gebruikt als een diplomatiek vaartuig.
(De enige overgebleven hedendaagse afbeelding van het schip geschilderd door Anthony Roll.)
Bij de troonsbestijging van Edward VI (1547-1553) werd het schip herdoopt met de naam van de nieuwe monarch.
Het schip bleef in diens tot 1553 en ging verloren door een brand bij Woolwich en belande in een ondiepte aan de oever van de rivier de Theems, waar het langzaam wegzonk in de modder van de rivier.
In de 20e eeuw werden de resten van de Great Harry teruggevonden en geborgen voor het scheepvaartmuseum.Inmiddels hebben liefhebbers van de Engelse scheepvaart geschiedenis een replica van de het schip gebouwd.
(Zie vervolg: MARY ROSE. OORLOGSKRAAK.)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten