BROODBOOM- & BROODNOOTBOOM EN VRUCHT.

    LIJKEN WEL TWEELINGEN, 

        MAAR ZIJN INWENDIG 

   VOLLEDIG VERSCHILLEND.

BROODBOOM EN VRUCHT.

Zowel het broodfruit, als de broodnoot zijn naar ons idee geen fruit, daar ze gekookt of gebakken moeten worden, alvorens ze te consumeren. Daarbij zijn ook de bomen volledig verschillend.

De vruchten lijken uitwendig op elkaar, beide ellipsachtig rond en donker groen van kleur.

De schil van de broodvrucht is glad met bruine spotjes. De schil van de broodnootfruit is bedekt met ronde stevige pukkels die ruw aanvoelen.

De broodboom, de Latijnse naam is Artocarpus altillis, uit het Grieks; artos = brood en karpos = vrucht, is een tot 30 meter, eenhuizige, in droge perioden bladverliezende boom, die verwant is aan de nangka (Artocarpus heterophyllus) en de tjampedak (Artocarpus integer).

Alle delen van de boom leveren latex, wat door de inheemse bevolking op de eilanden wordt gebruikt om boten af te dichten. Het hout van de boom is licht van gewicht en resistent tegen termieten en de scheepsworm, zo wordt het gebruikt door de inheemse bevolking als timmerhout en voor het maken van prauwen.

De boom heeft grote, verspreid staande bladeren welke glanzend groen zijn en bestaan uit vijf tot elf puntige lobben. Het blad is tot negentig bij vijftig centimeter groot en in de omtrek eirond. De kleine bloesem groeien per geslacht gescheiden in bloeiwijzen in de bladoksels. De bestuiving van de bloesem vindt plaats door fruitvleermuizen, maar gecultiveerde variëteiten produceren fruit zonder bestuiving.

De bomen zijn eenhuizig, met mannelijke en vrouwelijke bloemen die aan de zelfde boom groeien. Eerst verschijnen de mannelijke bloemen. kort daarna de vrouwelijke bloemen. De laatste groeien uit tot een cluster, die slechts drie dagen later in staat zijn tot bestuiving.

De samengestelde, vals vrucht ontwikkelt zich vanuit het gezwollen bloemdek en is afkomstig van 1500 tot 2000 bloemen die zichtbaar zijn op de schil van de vrucht als zeshoekige vlekken. 

De vrucht van de broodboom wordt "broodvrucht" genoemd, en is een van meest productieve voedselplanten, met een enkele boom die tot 200 of meer vruchten per seizoen produceert.

De productiviteit varieert tussen natte en droge gebieden.

De plant groeit het best onder een hoogte van 650 meter, maar wordt ook gevonden op een hoogte van 1550 meter. Voorkeursgronden zijn neutraal tot alkalisch, met een pH waarde van 6,1 tot 7,4, en ofwel zand, zandige leem, leem of zandige kleileem. De broodvrucht kan groeien in koraalzand en zoute gronden. De broodvrucht is ultra tropisch en vereist een temperatuur tussen de 16 en 38 graden, bij een jaarlijkse regenval van 2.000 tot 2.500 millimeter.

Broodvruchten worden voornamelijk door zaden vermeerderd, hoewel pitloze broodvruchten kunnen worden vermeerderd door uitlopers te verplanten die van de oppervlaktewortels van de boom groeien.

De wortels worden doelbewust beschadigd om de groei van uitlopers te stimuleren, die vervolgens van de wortel worden gescheiden en in een pot worden geplant of direct in de grond worden getransplanteerd. Snoeien zorgt ook voor uitlopergroei. De zaden worden in plastic zakken met een mengsel van aarde, turf en zand geplaatst en in de schaduw bewaard terwijl ze worden bevochtigd met vloeibare mest.

Wanneer de wortels zijn ontwikkeld wordt de tranplantatie in de volle zon gezet tot het tijd is om in de boomgaard te planten. Voor vermeerdering in hoeveelheid hebben wortelstekken de voorkeur, met behulp van stukken van ongeveer 10 centimeter dik en 20 centimeter lang. het kan tot vijf maanden duren voordat het wortel heeft geschoten, en de jonge bomen klaar zijn om geplant te worden als ze 60 centimeter hoog zijn.

VOEDINGWAARDE.

De broodvrucht bestaat voor 71% uit water, 27% koolhydraten, 1% eiwit en verder verwaarloosbaar vet. In een hoeveelheid van 100 gram is de rauwe broodvrucht een rijke bron, 35% van de dagelijkse waarde, van vitamine C en een matige waarde van thiamine en kalium, zonder andere belangrijke voedingsstoffen.

De vrucht kan  niet rauw worden geconsumeerd; moet eerst gekookt worden of gegrild of gebakken.

Een gangbaar recept in Indonesië, waar de vrucht sukun heet, net als op Bali, is het vruchtvlees fijn te maken en  ingewikkeld in bananenblad te koken in kokosmelk. Men bakt het vruchtvlees als frites.

Zo kent ieder Aziatisch land zijn eigen recepten.

VERSPREIDING.

De boom komt van nature voor op de Filipijnen, Nieuw-Guinea en de Molukse eilanden. Ze werd aanvankelijk via de Austronesische expansie naar Oceanië verspreid, en in het koloniale tijdperk verder door de zeevarenden, Franse en Engelse.

In 1769 was de Brit Joseph Banks gestationeerd op het eiland Tahiti als een onderdeel van de Endeavour-expeditie onder bevel van kapitein James Cook.

De oorzaak van deze laat 18e eeuwse zoektocht, was een zoektocht naar goedkope, energierijke voedselbronnen voor de slaven in de Britse koloniën  en zette koloniale bestuurders en plantage-eigenaren ertoe aan om broodvruchten naar het Caribisch gebied te brengen.

Als president van de Royal Society leverde Banks een premie in contanten en een gouden medaille voor succes in dit streven, en lobbyde hij met succes voor een Britse marine-expeditie.

Na een mislukte reis naar de Stille Zuidzee om de planten op te halen als commandant van HMS Bounty, door het uitbreken van muiterij, voerde William Bligh in 1791 het bevel over de tweede expeditie met de Providence en de Assistant.

Bligh verzamelde de zaadloze broodvruchtplanten op Tahiti, bracht deze naar St. Helena in de Atlantische Oceaan en St. Vincent en Jamaica in West-Indië.

BROODNOOTBOOM EN VRUCHT.

De broodnootboom, de Latijnse naam is Brosimum alicastrum, staat bekend als broodnoot of ramon. Het is een boomsoort in de familie Moracaea van de bloeide planten, waarvan andere geslachten vijgen en moerbeien omvatten.

De boom heeft volwassen een hoogte van 45 meter, en een stam diameter van 80 tot 120 centimeter.

De bast is glad en grijs van kleur. De binnenbast bevat latex.

De boom is een eenhuizigeplant. Vogels zijn verantwoordelijk voor de verspreiding van de zaden.

Een boom kan 150 tot 180 kilogram fruit per jaar produceren en blijft 120 tot 150 jaar productief. De boom begint pas als deze 20 meter hoog is  bloemen en vruchten te produceren.

De bloezen is een ronde bol met kleine bloemen, maar opvallend is dat hieruit een vrouwelijke (links) en een mannelijke (rechts) bestoven bloem uit ontstaat die vrucht geeft.
De schil van de vrucht is donkergroen en de schilhuid zit vol groene pukkels.

De zaden liggen omhult in een smakelijk fruitbed.

De eetbare noot kan worden gekookt of gedroogd en kan worden gemalen tot een maaltijd voor pap of een platbrood.

De naam broodnoot is waarschijnlijk ontstaan, omdat de zaden worden vermalen tot een meel om brood van de produceren.

De broodnoot is zeer voedzaam.

Volgens onderzoekers werd de broodnoot reeds door de Maya's 2000 jaar geleden reeds verbouwd.

Het was voor dit volk een ware voedselbron en van het gruis maakten ze koffie, wat heden zelfs nog te koop is.

Ook in Indonesië en op het eiland Bali komt de boom voor en is de vrucht een lekkernij. In beide gevallen draagt hier de vrucht de naam timbul.

VOORTPLANTING.

Een hoge dichtheid aan zaden tijdens de zaailing compenseert een verminderde levensvatbaarheid van de jonge planten en maakt daardoor een goede opbrengst mogelijk.

Zaadopslag is een veel voorkomend probleem bij de productie van broodnoten. Langdurig bewaren heeft nadelige invloed op de kiemkracht.

VOEDINGSWAARDE.

De broodnoot is rijk aan vezels, calcium, kalium, ijzer, zink, eiwitten en vitamine B.

Het bevat veel antioxidanten. De verse zaden kunnen worden gekookt en gegeten of kunnen in de zon worden gedroogd en later gegeten. 

gestoofd smaakt de noot naar aardappelpuree; geroosterd , smaakt het naar chocolade of koffie.

Het vruchtvlees kan in tal van andere gerechten worden bereid.

De bladeren van de broodnoot worden vaak gebruikt als voer voor het vee tijdens het droge seizoen in Midden-Amerika. Vruchten en zaden worden ook gebruikt om allerlei dieren te voeren.