NOTRE-DAME- de-PARIS. (DEEL 1)

        DE KATHEDRAAL VAN DE

 KLOKKENLUIDER EN DE KRONING

  VAN NAPOLEON BONAPARTE TOT

       KEIZER VAN FRANKRIJK. (1)

                             CATHÉDRALE DE NOTRE DAME DE PARIS.(1)

                                     AFBEELDINGEN VAN HET HEDEN 15 APRIL 2019.

Deze twee afbeeldingen en nog vele meer gingen de afgelopen dagen in de media de wereld over; van en verwoestende brand in een van de belangrijkste bouwwerken van de stad Parijs.
Dagelijks bezochten duizenden mensen dit monumentale gebouw, een symbool van de stad Parijs.
Ik zelf ben als vluchteling in Frankrijk geboren in 1945. 
In het jaar 1985 bezocht ik voor het eerst weer de stad Parijs en natuurlijk deze fraaie kathedraal.

ILÉ DE LA CITÉ EN DE NOTRE-DAME.

BOUWGESCHIEDENIS.

Het Ilé de la Cité gelegen in de rivier de Seine is historische grond: het was hier dat de Keltische stam der Parisii zijn centrum had. Ook in de vroege middeleeuwen bleef het eilandje kerngebied: de moerasachtige oevers van de Seine werden niet zonder moeite bouwrijp gemaakt; pas onder Philip II Augustus (1180-1223) vond er een uitbreiding plaats. Het is dan ook begrijpelijk dat de Notre-Dame, gebouwd in de periode 1165-1270, niet de eerste kerk op deze plaats van het Ilé de la Citë was: in de eerste eeuwen na Chr. stond hier een Gallo-Romeinse tempel, vervolgens een christelijke basiliek, terwijl een romaanse kerk het huidige kerkgebouw voorafging.

Bisschop Maurice de Sully werd de initiatiefnemer tot de bouw van de grootste kathedraal. Ondanks de tegen werking van de puriteinse Bernard van Clairvaux wist de Parijse bisschop zijn plannen met steun van de bevolking door te zetten: de benodigde gelden kwamen bijeen.

De kathedraal is verscheidene keren het decor geweest voor indrukwekkende gebeurtenissen: de keizerskroning (Le Sacre) van Napoleon Bonaparte in 1804 door Paus Pius VII in ongetwijfeld het hoogte punt; althans de voorstelling van zaken geeft het befaamde schilderij van David, in werkelijkheid kroonde Napoleon tot ontsteltenis van de aanwezigen zich zelf (links).

Overigens kreeg de Notre Dame in het begin van de Franse Revolutie een geheel andere bestemming: de fanaticus Robespierre maakte er de Tempel van de Rede van, later werd het zelfs een opslagplaats voor goederen. Na de Revolutie was een restauratie van het kerkgebouw hoognodig; vóór 1790 had men de gevel op diverse plaatsen herzien, na de bovengenoemde datum werd de rij koningsbeelden (rechts) naar beneden gehaald: zij golden tijdens de Revolutie als symbolen van het gehate koningschap.

De beroemde restaurateur van middeleeuwse bouwwerken Viollet-le-Duc nam deze restauratie ter hand. Het wist het vroeg-gotische aspect van de kathedraal voldoende tot zijn recht te laten uitkomen. In 1163 begonnen de werkzaamheden.
Ondanks dat de bouw meer dan een eeuw in beslag nam, is de eenheid van de stijl opmerkelijk. Het koor is het oudste gedeelte van de kerk; de bouwtijd liep van 1163 tot 1180. Het onderscheidde zich, bij afwezigheid van straalkapellen, door de dubbele koorgang. Naderhand kreeg het een duidelijker aspect door de toevoeging van kapellen tussen de steunberen. het transept (dwarsschip), gebouwd van 1180 tot 1200, was aanvankelijk weinig opvallend en werd eerst later uitgebouwd. Het schip, in dezelfde tijd gebouwd als het dwarsschip, wordt gekenmerkt door zijn hoge ramen en matige lichtwerking.

Het gewelf, is 35 meter hoog, was onvoldoende geschoord, zodat men reeds spoedig tot versterkingen moest overgaan. De Notre-Dame is ook wat betreft het koor, dwarsschip en schip bouwkundig gezien een van de minst geslaagde vroeg -gotische kerken van Noord-Frankrijk.
De westelijke façade, gebouwd tussen 1190 en 1250, bepaalt echter het aanzien van de kerk. De volmaakte harmonie van de delen van het front van de Notre-Dame is een van de wonderen van de gotiek: de horizontale en verticale lijnen staan in een strikt evenwicht tot elkaar. Deze gevel kent een geleiding in vieren: de drie portalen afgesloten door een rij van koningsbeelden, daarboven het machtige roosvenster met op de derde verdieping een driedelige bogengalerij.
Het geheel wordt afgesloten door twee stompe torens; de kop op de torens in nooit tot stand gekomen en dat is een gelukkige omstandigheid geweest: het aanbrengen van spitsen zou het vroeg-gotische karakter van de kerk bepaald afbreuk hebben gedaan.

1. Portail du Jugement Dernier.
    (Portaal van het Laatste Oordeel)
2. Portail de la Vierge.
    (Portaal van de maagd Maria)
3. Portail Ste.-Anne.
    (Portaal van de heilge Anna)
4. Ingang van de toren.

5. Portail du Cloître.
    (Portaal van het klooster)
6. Porte Rouge.
    (Rode poort)
7. Portail St.-Etienne.
8. Narthex.
9. Beeld Notre-Dame de Paris.
10 - 11. Bas-reliëfs in de koorafscheiding.
12. Decoratie voorstellende de gelofte van Lodewijk XIII.
13. Ruimte waar de kerkschatten bewaard worden.

DE WESTGEVEL-HOOFDINGANG.

HET PORTAAL VAN HET LAATSTE OORDEEL (1).

Het beeldhouwwerk getuigd van een bijzonder realisme. Het timpaan geeft een voorstelling van dit laatste oordeel: Christus als Opperste Rechter met aan zijn voeten de uitverkorenen en verdoemden.

De eersten worden door engelen ten hemel gevoerd, waar Abraham hen ontvangt (in het linker gedeelte van de spitsboog). het rechter gedeelte van de boog stelt de hel voor: diverse over elkaar heen tuimelende duiveltjes en gedrochten treden de verdoemden tegemoet. Tegen de middelste deurpost staat het beeld van de onderwijzende Christus. Links en rechts van de deuren worden de twaalf apostelen afgebeeld. De zich daaronder bevindende bas-reliëfs zijn zeer opmerkelijk.

Ze stellende verschillende gedaanten van de deugd en de ondeugd voor.

HET PORTAAL VAN DE MAAGD MARIA. (2)

Het beeldhouwwerk in het timpaan is van een buitengewone gaafheid. Het onderste gedeelte stelt de profeten voor, die de komst van Maria aankondigen en de drie koningen uit Juda van wie zij afstamt.
het middelste gedeelte van het timpaan verbeeld de dood en de hemelvaart van Maria; in de top van het timpaan wordt de kroning van Maria afgebeeld. De spitsbogen zijn zeer fraai gedecoreerd:  het is een compositie van bloemen en vruchten, engelen, profeten en koningen.
Centraal in deze ingang staat het Mariabeeld met het kind Jezus op haar arm. In de deurposten zijn allegorische voorstellingen in de vorm van afbeeldingen van tekens van de dierenriem en de werkzaamheden, die in de twaalf maanden van het jaar verricht moeten worden, aangebracht.
Aan weerszijden van de deurposten bevinden zich een aantal afbeeldingen van heiligen. Bijzonderlijk is de constructie van zuilen annex spitsbogen daaronder. In kleine nissen die daardoor ontstaan bevinden zich reliëfs in medaillon-vorm: ze beelden o.a. de strijd van de engelen uit.

HET PORTAAL VAN DE HEILIGE ANNA, MOEDER VAN MARIA. (3)

Het bovenste gedeelte van de timpaan heeft het oudste beeldhouwwerk van de kathedraal ( rond 1170): het stelt Maria voor met het kind Jezus op haar schoot, links van haar staat bisschop Maurice de Sully de stichter van de kerk, rechts knielt Lodewijk de VII. 
Het middelste gedeelte van het timpaan stelt diverse gebeurtenissen uit het leven van Maria voor, het onderste gedeelte beeldt o.a. de verloving en het trouwen van de heilige maagd uit; de in dit gedeelte van de timpaan uitgebeelde figuren zijn enigszins popachtig van uiterlijk. In de middelste deurpost staat het beeld van de heilige Marcellus, die een draak overwint. In de bogen rond het timpaan treffen we engelen, koningen, koninginnen en patriarchen aan. Ter weerszijden van de deur staan koningen, koninginnen en heiligen.

Ten aan zien van het beeldhouwwerk in de drie ingangen mag tenslotte worden opgemerkt, dat het moeilijk is na te gaan wat origineel is en wat niet. We moeten bedenken dat onder leiding van Viollet-le-Duc veel kopieën zijn aangebracht; tekeningen van originele exemplaren golden als een voorbeeld.

Boven de drie ingangen verheft zich de koningsgalerij; het zijn niet de Franse koningen, maar de afbeeldingen van koningen uit Juda en Israël. Ten tijde van de Franse Revolutie werd er geen verschil gemaakt, ze werden alle vernield; Viollet-le-Duc's restauratie is dan ook bijzonder knap te noemen.

Voor het grote roosvenster staat Maria met kind Jezus, in het linker gedeelte van deze verdieping staat een beeld van dat Adam voorstel, in het rechter gedeelte Eva.

De galerij op de derde verdieping vormt de verbinding tussen de twee torens: beroemd zijn op de hoeken staande kleine duiveltjes eb draken, die vanaf hun hoge plaatsen met spottende gezichten uitzien over de stad Parijs. De torens zijn 69 meter hoof en de ramen 16 meter.

In de zuidelijke toren hangt de beroemde 'Bourdon de Notr-Dame', de 15.000 kilo wegende klok; hij wordt geluid op feestdagen rond half tien en half twee. De noordelijke toren kan beklommen worden. Het is een flinke klim naar boven, maar het loont de moeite: het uitzicht over Parijs is magnifiek.
In 2013 werden de oude klokken uit 1856 vervangen door nieuwen.

                                           Zie vervolg: NOTRE-DAME-de-PARIS. (DEEL 2)