TENGANAN. BALI. OMMUURD DORP.

 

               OMMUURD DORP 

               VAN DE BALI-AGA 

       DE ORIGINELE BALINEZEN.

TENGANAN - BALI.

Het dorpje ligt niet ver van Karangasem tussen de heuvels van Oost-Bali en is heel merkwaardig door een muur omsloten.

De bewoners noemen zich Bali-Aga of Bali-Mula, de originele Balinezen, hetgeen ze volgens afstamming ook zijn.

Hun voorouders leefden in kleine van de buitenwereld afgesloten gemeenschappen in de bergen. Ook nu nog zijn er nog Bal-Aga-dorpen tussen Batur, Bratan en de Gunung Agung.

Zoals alle Bali-Aga zijn ook de bewoners bijzonder conservatief. Ze leven in een streng-communistische of liever gezegd patriarchaal-communistische gemeenschap.

Dit kleine volk kijkt met een zeker ongenoegen neer op de hindoeïstische Balinese adel.

Individueel bezit kent men in Tenganan niet: alles is gemeenschappelijk eigendom.

Ze hebben de vruchtsbaarste grond en best in cultuur gebrachte gebieden, hoewel het de bewoners van Tanganan niet is toegestaan hun land zelf te bewerken. Vroeger hielden zij slaven en nu worden hun akkers bewerkt door Balinezen die niet tot hun stam behoren. 

De huizen in Tenganan zijn allemaal op dezelfde wijze gebouwd. Dwars door het dorp loopt een brede geplaveide 'laan', waaraan ook het dorpshuis ligt.

Er zijn vier poorten waarvan er drie leidden naar de tuinen en de plantages van het dorp.

In veel opzichten hebben de bewoners van Tenganan zich aangepast aan hun omgeving, zodat men dit plaatsje eigenlijk niet meer kan beschouwen als een typisch voorbeeld van de Bali-Aga-dorpen.

Ze baren hun doden niet meer op in de wildernis waar zij werden overgelaten aan de aasdieren, zoal de bewoners van Trunyan aan het Baturmeer nog wel steeds doen.

Hun religieuze opvattingen zijn erg onduidelijk. De Gunung Agung schijnt hun lot te bepalen. Hoewel niet ver buiten Tenganan een hindoeïstische tempel staat, worden onbewerkte stenen, batu menurun, die in het dorp staan vereerd.

Er zijn in tanganan riten en gebruiken die verder nergens op het eiland voorkomen zoals bijvoorbeeld de rejang-dansplechtigheden.

Hierbij dragen de meisjes 'gouden' kronen en heel lange vergulde laknagels aan de vingers.

Het gaat hierbij om een inwijdingsceremonie, die eenmaal per jaar gehouden wordt.

                                                                       (Gamelan selunding.)

Dan speelt de gamelan selunding, een orkest dat men maar zeer zelden hoort.

De instrumenten bestaan uit stukken ijzeren platen die in een soort raamwerk hangen en die met houtenhamers worden bespeeld.

In Tenganan moet met talrijke taboes rekening worden gehouden: overtredingen worden met verbanning uit het dorp bestraft.

Een huwelijk mag slechts binnen de dorpsgemeenschap gesloten worden.

Omdat er in het dorp zelf niet altijd voldoende partners te vinden waren, hebben degenen die dit taboe doorbroken hebben buiten de dorpsgrenzen een nieuw dorp gesticht.

Ze zijn echter door hun geboorte dorp uitgestoten.

Het is tegenwoordig wel mogelijk als buitenstaander het dorp te bezoeken, waarbij men aan kleding voorschriften dient te voldoen; geen onbedekte benen en schouders. Tevens verwacht men een donatie voor het onderhoud van het dorp.

DUBBELE IKAT.

(Boven twee maal het weven van de ikat, rechts een ikat dat gereed is, en onder jongens die een ikat dragen.)

Tot de oeroude kunsten die al van voor de hindoeïstische tijd dateren, behoort de kunst van het schering ikatten. Deze techniek treft men nergens anders in Indonesië zo duidelijk aan. Het is het de dubbele ikat, waarbij zowel de schering als de inslag voor het weven geverfd moeten worden. Het afbinden van de strengen is het moeilijkste van het geheel: om het gewenste motief te verkrijgen moeten de afgebonden delen precies met elkaar overeenkomen.

De toegepaste kleuren zijn roestachtig rood, zwart en beige tegen een gele achtergrond. Opdat de kleurstoffen ook goed zullen houden moeten de strengen soms maandenlang in het verfbad liggen om daarna weer maandenlang te drogen in de zon. Het weven van een kambeng gringsing, zo heten deze ikats, kan wel vijf jaar duren.

Aangezien gring ziekte en sing niet betekend is het duidelijk dat deze ikats als afweer tegen ziekten bedoeld zijn.

Deze weefsel zijn buitengewoon kostbaar en worden dan ook alleen maar bij bijzondere gelegenheden gebruikt. Ze zijn dan ook voor geen enkele prijs te koop en blijven dan ook in de familie als erfstuk. Bij de ceremonie van het tandenvijlen spelen zij eveneens een belangrijke rol, evenals bij de ceremonie waarbij voor de eerste keer het haar van een kind geknipt wordt. Bij huwelijken wordt het jonge paar een gringsing-doek omgehangen.

Ook worden ze gebruikt als lijkwaden en bij de crematieplechtigheden worden zij aan lange stokken meegedragen in de processie naar de crematieplaats.

MEKARE-KARE. (PERANG PANDAN).

Perang Pandan, door de lokale bevolking ook wel bekend als Mekare-kare een soort van oorlogsdans, wordt één keer per jaar georganiseerd in Tenganan.

Tenganan staat bekend om zijn unieke Bali Aga tradities, die dateren van vóór de komst van de militaire expedities uit het koninkrijk van de Majapahit in Oost-Java in de 14e eeuw.

De strafexpeditie bracht het grootste deel van het eiland onder de invloed van Majapahit, zowel politiek als cultureel.

Dorpen hoog in de bergen van het eiland verzetten zich echter tegen die invloed en behielden hun culturele onafhankelijkheid.

Mekare-kare, een heilig ritueel ter ere van Lord Indra, de god van de oorlog, is uniek voor Tengaran.

Tegenwoordig is het een groot ritueel evenement, dat veel toeschouwers trekt uit binnen- en buitenland.

Vroeger bestond Mekare-kare voornamelijk uit volwassen vechters. De laatste jaren dien ook kinderen van boven de tien jaar mee aan de strijd in gladiatorstijl. 

In de ontwikkeling van de hedendaagse tijd hebben de bewoners van Tenganan deze rituele strijd ook opengesteld voor deelnemers van buiten het dorp.

Smalle  doorgangen leidden naar de gebouwde podia, waarbij de gehele dorpsgemeenschap en familieleden van de gladiatoren, het gevecht kunnen volgen.

De kinderen beginnen na hun tiende jaar op straat dit gevecht te oefenen.

Het wapen bestaat uit een soort korte knots gemaakt uit samengebonden bladeren van padanbladeren, waarmee het de bedoeling is de tegenstander zijn rug te beschadigen tot bloedens toe. Als bescherming heeft iedere strijder een schild uit dicht gevlochten rotan.

Het op deze manier bloed afnemen is het belangrijkste doel van het ritueel, aangezien bloed wordt gezien als het ultieme offer aan Lord Indra.

Alleen gekleed in kamen (lange sarongs) gewikkeld om hun middel en udeng (hoofddeksel), verzamelen de gladiatoren voor volwassenen en kinderen zich rond de arena in het midden van het dorpsplein, wachtend op hun beurt om hun vaardigheden te tonen. In hun hadden de groene knuppels en het rotanschild.

De gladiatoren moeten zich aan strikte regels houden. Ze mogen hun tegenstanders niet vanaf de nek naar boven en vanaf de buik naar beneden slaan. Ze mogen zeer zeker niet hun hart laten  vullen met haat en agressiviteit.

Het is een heilig ritueel en geen brute uitoefening van geweld. Er is geen winnaar of verliezer, daarom moeten ze vechten vanuit een plaats van liefde.

Na het gevecht behandelen de tegenstanders elkaar tot bloeden kapot geslagen rug met een traditioneel smeermiddel gemaakt van kurkuma, azijn, komkommer en antisepticum.

De strijder voelen zich na de slag niet uitgeput. In plaats daarvan voelen zij zich opgetogen en gezegend, wetende dat ze zojuist Heer Indra hebben geëerd.

Bij dergelijke feestelijke gelegenheden of ceremonies is er altijd een waarzegger te vinden voor het dorpshuis.

Buiten het voorspellen uit de kosmische elementen van de toekomst houdt deze figuur zich bezig met het uitkrassen van de bladeren van de lontarpalm, ze te versieren met tekeningen en samen te stellen tot een boek.

Maar ze zijn niet te koop.

Een belangrijke bron van inkomsten voor de dorpsgemeenschap is het maken van manden, schalen voor de rijst te scheiden van het kaf, en hoeden tegen de zon, uit rotan.

Deze producten worden met verse rotan gevlochten, waarna ze in de zon te drogen worden gelegd, hard worden en een gele tint krijgen.