DIENG PLATEAU. MIDDEN-JAVA. INDONESIË.

           TEMPEL-COMPLEX 

                 OP DE HELLING VAN 

                                  VULKAAN PRAU.

DIENG PLATEAU.

Vroeg in de ochtend verlieten we Yogyakarta. De ochtend nevels hingen nog in het landschap en de lucht was fris en koel. We hadden de reis naar het Dieng Plateau niet gepland om met een auto te doen, maar  als bijrijder achterop de motorfiets van onze gids van de afgelopen dagen op onze tempel-tour rond Yogyakarta. We hadden de tijd en konden op deze manier van reizen ook nog genieten van het landschap gelegen buitende drukke verkeerswegen, in plaats van de drukke verkeersweg te nemen van Yogyakarta naar Malang, Temanggang en Parakan te nemen. Gewoon hier en daar een stop om wat te drinken of te eten bij de lokale bevolking om na een lange reis bij het Dieng Plateau uit te komen.

De weg leidde door een schitterend berggebied, dat vooral opvalt door zijn vruchtbare rijstvelden en plantages met groente gewassen,

Vanaf de Pas van Kledung op een hoogte van 2300 meter hebben we een schitterend uitzicht op de twee grootste uitgedoofde vulkanen van Midden-Java, links de Gunung Sumbung met een hoogte van 3371 meter en rechts de Gunung Sundoro met een hoogte van 3135 meter. Door het enorme hoogte verschil is het hier genieten van het zeer wisselende uitzicht.

Eenmaal in de bergen komt men in een indrukwekkend ruig gebied, dat ver voor je uitstrekt.

De bewoners van dit gebied hebben ook grovere gelaatstrekken dan die op het laagland. Ze wonen hier met hun huisdieren onder één dak in eenvoudige woningen, verbouwen er hun tabak en drogen de bladeren op een bamboestelling vlak voor hun deur.

Via het dorp Dieng komen we op het Dieng Plateau en dit is een moerasachtige vulkanische hoogvlakte, die op een hoogte van 1093 meter boven de zeespiegel ligt, met een lengte van 1800 meter en een breedte van 800 meter in een caldera van een uitgedoofde vulkaan.

Het is een dor landschap, dat in de ochtendnevel een spookachtige aanblik biedt. 

Hete zwavelbronnen met kleine moddervulkanen herinneren ons eraan, dat de machten die nog zoveel onheil kunnen aanrichten, vlak onder het oppervlak sluimeren.

Over hangt een lucht van rotte eieren door de zwavel.

Hoewel we hier slechts zes graden ten zuiden van de evenaar zijn, kan de stralende tropische zon plotseling verdwijnen om plaats te maken voor neveldampen.

Het is dan ook niet verwonderlijk dat de lokale bevolking geloofd in geesten en demonen, omdat alles dan in een spookachtig grijs gehuld wordt.

Vermoedelijk hebben hier reeds mensen in het Neoliticum tijdperk gewoond en hun natuurgoden, met wie zij zich zo nauw verbonden voelden, aanbeden. Later, maar hoeveel later weten we niet precies, bouwden ze hier in dit onherbergzame gebied een stad met talloze tempels. In elk geval behoren de nederzettingen van het Dieng Plateau tot de oudste van Java.

(Overwoekerde resten van de Dvaravati-tempel.)

De oudste inscriptie, de Hanasima-inscriptie die zich thans in het museum van Jakarta bevindt, dateert uit het jaar 809; het is echter niet zeker of de nederzetting in die tijd gesticht werd of misschien nog ouder is.

In een andere inscriptie, die dertig jaar later gedateerd moet worden, noemt men de Dieng 'de heilige berg', en later spreekt men zelfs van het 'Banares van Java'

Het verval van het heiligdom valt samen met de val van het hindoeïstische Rijk van Mataram.

DE TEMPELS.

In het begin van de negentiende eeuw werden er nog rond de 40 tempelcomplexen aangetroffen, maar bij de vulkaanuitbarstingen die later volgden zijn er veel door de lavastromen verwoest.

De acht bewaard gebleven tempels op de Dieng Plateau zijn relatief  kleine candi's die volgens het gebruikelijke patroon zijn gebouwd. Ze hebben alle de vierkante onderbouw, de wat kleinere eigenlijke tempel, waardoor op de sokkel weer een galerij ontstaat voor rituele doeleinden, en de trapsgewijs inspringende dakconstructie met ligams of stupa's.

(Nagas of slangen als trapleuningen bij de tempel Puntadewa.)

Een trap met gebogen balustrades leidt omhoog naar het terras.

De gebouwen zijn grotendeels beïnvloed door het Shiwaïsme. 

In het noorden ligt de belangrijke Arjuna-groep.

De namen die aan de tempels zijn waarschijnlijk pas veel later gegeven, zijn die van helden uit de Bharata Juddha.

Dit een Javaanse bewerking van het 5e tot het 10e boek van de Mahabharata.

De tempels heten Candi Arjuna, Puntadewa, Srikandi, Sembadra en Semar.

                                                                               (Arjuna-tempel voorzijde.)

Tussen de Arjuna en de Semar bestaat een verbinding; misschien is de Semar een woonruimte geweest voor priesters, het is ook mogelijk dat hier een beeld van Nandi, het rijdier van Shiva, gestaan heeft.

Hetzelfde vermoedt men ook  van de andere bij-tempels.

Ten zuiden van de Arjuna ligt de Srikandi tempel, die ook een neventempel had, waarvan slechts de fundering bewaard is gebleven.

Als enige van het Arjuna-complex is de Srikandi tempel versierd met godenfiguren. Aan de buitenmuur van de eigenlijke tempel zijn drie panelen aangebracht, mat daarop de beeltenis van Shiva, Brahma en Vishnu. Vishnu wordt hier met vier armen voorgesteld. In de achterste rechterhand houdt hij het zonnerad, het attribuut in de achterste linkerhand is afgebroken. In de voorste rechterhand houdt hij een soort pijl.

(Srikandi- , Puntadewa- en de Sembadra tempel.)

In de Brahmaanse godsdienst is Vishnu de tweede in rang in de trimurti. De tekenen van zijn waardigheid zijn het zonnerad, de schelp en de knots. Zijn rijdier is de mythische vogel Garuda.

Vishnu wordt op Java minder aanbeden dan Shiva; de vereerders van Vishnu zien in hem echter een belichaming van het 'hoogste wezen'.

In de Mahabharata wordt Vishnu voorgesteld als de oppergod, hoewel ook Shiva deze plaats zo nu en dan toebedeeld krijgt.

De Candi Puntadewa vertoont grote overeenkomst met de Arjuna, maar de decoraties zijn nooit voltooid. De eigenlijke tempel heeft uitspringende hoge, smalle nissen. het dak herhaalt het grondplan van de tempel , maar dan in het klein. Boven de ingang bevindt zich een kleine kala-kop.

De Sembrada tempel vertoont een enigszins afwijkende bouwstijl. De plattegrond doet denken aan een Grieks-kruis en het dak heeft een totenachtige vorm.

                                                 (Candi Gatotkaca.)

Aan de zuidelijke zijde van het Dieng Plateau staat nog nog een candi de Gatotkaca, welke goed bewaard is gebleven.

  

Hiervandaan wandelen we door een bos gelegen op een heuvel, met veel acacia-bomen meer naar het zuiden van Dieng Plateau.

Hier staat de Candi Bima. Deze candi is qua vorm uniek in Indonesië. het is de grootste candi op het plateau. 

(Candi Bima.)

Oorspronkelijk stond er een borstwering rond de onderbouw, die echter in de loop der jaren gedeeltelijk is verzakt.

De tempel is rechthoekig van vorm met vier uitbouwsels waarvan dat aan de oostzijde een soort portaal vormt.

Ook bij deze tempel is het beeldhouwwerk nooit voltooid. Veel van de stenen blokken  zijn slechts half bewerkt.

Het meest opvallende aan het gebouw zijn echter de hoefijzervormige nissen in de steile dakconstructies. Hierin bevinden zich gedetailleerd gehouwen mensenkoppen en borstbeelden. Dergelijke versieringen komen ook voor bij de Candi Prambanan en de Candi Sewu, maar daar zijn ze alleen als sluitstuk toegepast. Soms treft men in plaats van een borstbeeld een symbolisch beeld: waterkruiken, boompjes of een bloesemknop op een ondergrond van lotusbladeren aan.

Twee van de mooiste koppen van de Bima bevinden zich in het museum van Jakarta.

Het inwendige van de tempel heeft twee cella's, één kleine direct na de ingang en één in het midden.

We wandelen verder en de zon begint zich ineens terug te trekken en de mist steekt op over het plateau.

Een kort bezoek aan de actieve zwavelbronnen en een kijkje bij een door de nevel bedekte meer, dat bij helder weer prachtig hemelsblauw kleurt.

We verlaten het Dieng Plateau en vervolgen onze weg naar Wonosobo.

Onderweg passeerden we de lokale bevolking die ook naar hun huis terugkeerden na een dag hardwerken op hun terrassen met groenten.

Onze volgende planning zijn de tempels van Oost-Java.