POOLZEE. WAT EN WAAR?

DE TWEE KOUDSTE GEBIEDEN

OP DEZE AARDE.

POOLZEE, TE ONDERSCHEIDEN IN DE NOORDELIJKE POOLZEE OF IJSZEE EN DE ZUIDELIJKE POOLZEE.

NOORDELIJKE POOLZEE.

De Noordelijke Poolzee behoort tot het gebied van de Atlantische Oceaan en heeft daarmee zijn voornaamste verbinding tussen Spitsbergen en Groenland met een diepte van meer dan 600 meter.

Hierlangs stroomt een polaire zeestroming naar buiten, die de Oost-Groenland Stroom vormt.

Met de Grote Oceaan staat de Poolzee in verbinding door de smalle en ondiepe Beringstraat. Randzeebekkens zijn: ten noorden van het Amerikaanse continent de Beaufortzee, voor de beringstraat de Tsjoekstjenzee en langs de Siberische kust tot de Noordkaap de Oostsibereische Zee, de Laptjew Zee, de Karische Zee, de Barentszzee en de Witte Zee.

Het grootste deel van de Noordelijke Poolzee is bedekt met permanent poolijs, de poolkap, en enigszins ovaalvormig gebied van 6 tot 7 miljoen km², waarvan de lange as ongeveer loopt van Sptisbergen naar het westen van Alaska.
De noordelijke begrenzing ligt ongeveer op 82,5 graden noorderbreedte bij Spitsbergen en Sint Jozefland, de zuidelijkste voor de noordkust van Alaska op ongeveer 72 graden noorderbreedte.
het centrum van dit gebied valt niet samen met de noordpool, maar ligt op 84 graden noorderbreedte en 175 graden westerlengte.
De poolkap bestaat uit min of meer aaneengesloten ijsvelden met een dikte van 2 tot 4 meter.
In de zomer komt daarin ook ongeveer 10% open water voor.

( Noordelijke Poolzee. Buiten de grote poolkap sterkt zich het pakijs uit, in februari-maart over het gehele licht gerasterde gebied, in augustus tot de streeplijn; ijsbergen komen in mei het verst naar het zuiden.)


Rondom is het permanent poolijs omgeven door een gordel van pakijs, die aan de landzijde begrenst wordt door landvast ijs gedurende 9 maanden van het jaar.
De grens van dit landvast ijs ligt ongeveer op de dieptelijn van 22 meter, zodat dit gebied, waar het vastelandplat zich buiten zich ver buiten de kust uitstrekt, ook zeer breed kan zijn. Dit is het geval voor de Siberische kust bij de mondingen van de rivieren Yana en de Lena, waar de ijsvlakte zich uitstrekt tot ongeveer 480 meter uit de kust.
Door de overwegend oostelijke winden heeft het ijs van de poolzee een oost-west beweging, die door de draaiing van de aarde in een rechtsom rondgaande en naar het zuiden gerichte stroming resulteert. De zeegebieden tussen Nova Zembla, Spitsbergen en Noord-Groenland vormen hierop een uitzondering, doordat  in de Barendszzee de uitloper van de Golfstroom water uit de Atlantische Oceaan in noordoostelijke  richting en langs de westkant van Spitsbergen in noordelijke richting stuwt, terwijl langs Oost-Groenland water uit de Poolzee naar het zuiden stroomt.

Een andere complicatie ontstaat doordat het Poolzeebekken door een bergketen op de zeebodem van ongeveer 3000 meter hoog, de Lomonosov Rug, in twee helften wordt gedeeld.
Deze rug loopt van de Nieuwsiberische Eilanden over de Noordpool naar Noord-Groenland. De circulatie wordt daardoor voorzover de beweging diep reikt, min of meer in tweeën gedeeld. Langs de rug stroomt het water aan beide zijden in de richting van Groenland.
Hierdoor wordt verklaard waardoor drifttochten, zoals die van Nansen met het de 'Fram' (1893-1996) en latere drijvende expedities op schepen of ijseilanden in  overeenkomstige zin verliepen wat betreft de hoofdrichting van hun baan.

IJSEILANDEN.

IJseilanden, zoals die in de Noordelijke IJszee voorkomen zijn grote platte stukken ijs, waarschijnlijk losgeraakt van het shelf-ijs van Ellesmere Eiland, tot 50 meter dik, waarvan ongeveer 5 meter boven water, 150 tot 1000 km² groot, met een gegolfd oppervlak.

Het bestaan ervan werd voor het eerst ontdekt in 1946 door radarwaarnemingen van de U.S. Airforce. Uit latere waarnemingen is bebleken dat deze eilanden jaren lang blijven bestaan en zich langzaam verplaatsen. Er is onder meer gebruik van gemaakt voor de vestiging van wetenschappelijke waarnemingsstations.

Het pakijs van het Noordpoolgebied vormt geen aaneengesloten laag ijs en is het meest bewegelijke deel van het poolijs.

Door de Oost-Groenland Stroom en de Labrador Stroom worden grote hoeveelheden hiervan zuidwaarts meegevoerd, in april het verst, voorbij Newfoundland tot 45 graden noorderbreedte.

Aan de oostkant blijft daarentegen de Barentszzee grotendeels ijsvrij, ook in de winter, onder invloed van de uitlopers van de Golfstroom. De baai van Petsamo (Petsjenga - Finland) en de haven van Moermansk (Rusland), beide op ongeveer 69 graden noorderbreedte, blijven het hele jaar voor de scheepvaart toegankelijk, zij het dan gedurende enige tijd met de hulp van ijsbrekers.  
In de Witte Zee daarentegen vormt zich gedurende vijf maanden in de winter een zware ijslaag.
tegenwoordig wordt in de zomermaanden langs de gehele Siberische noordkust gevaren, vooral in konvooien met ijsbrekers en geassisteerd door langs de route gevestigde Russische stations.
De Noordpool Zee is het leefgebied van de ijsbeer die niet voorkomt op de Zuidpool.

ZUIDELIJKE POOLZEE.

De Zuidelijke Poolzee omvat het deel van de wereld dat het Antarctische vasteland omgeeft en dus de zuidelijkste delen van de Atlantische, de Grote/ en de Indische Oceaan.

De begrenzing kan men zich ongeveer denken tussen 50 en 60 graden zuiderbreedte. In hammen van het continent vormen de Ross Zee en de Weddell Zee. Eveneens behoren tot de Zuidelijke Poolzee te worden gerekend de Zuid-Shetland Eilanden, Zuid-Orkney Eilanden, Zuid-Georgië, Zuid-Sandwich Eilanden, Bowet Eiland, Kerguelen Eilanden, Heard Eilanmd, Balleny Eilanden, Peter I eiland en de eilanden voor de kust van het schiereiland Graham Land.

De grootste diepte komt voor in de Zuid-Shetland Trog, 27 graden westerlengte, 53 graden zuiderbreedte, en is ruim 4500 meter. Het klimaat is betrekkelijk gelijkmatig, het gebied van de grootste koude ligt boven het vasteland met de pool als centrum, terwijl de oppervlakte temperatuur van de zee slechts in geringe mate varieert van zuid naar noord van minus 1,9 graad C. tot 2 à 4 graden C. In verschillende gebieden langs de rand van het zuidpoolgebied zakt het zeer koude water naar de diepte en vormt aldus het antarctische bodemwater.

Stromingen zijn in de Zuidelijke Poolzee, onder invloed van de sterke westenwinddrift, overwegend oostwaarts gericht, behalve aan de rand van het continent waar oostelijke wind en een westwaartse stroming overheersen.

(De grenzen van het pakijs van maart tot oktober en de noordelijke grens van het ijsbergengebied op het zuidelijke halfrond.) 

IJS.

IJs komt in hoofdzaak in twee vormen voor: pakijs en ijsbergen.

De Ross Zee wordt aan de landzijde afgesloten door een reusachtige verticale ijsmuur.

In hoogte variërend van enkele meters tot 70 à 80 meter hoogte over een afstand van ruim 700 kilometer. Deze muur heeft naar de ontdekker James Ross de naam Ross Barrière of ook wel Grote IJsbarrière gekregen.

Het ijsplateau, waarvan deze muur de noordelijke begrenzing vormt, overdekt ongeveer de helft van de Ross Zee en kan worden beschouwd als een voortzetting van het gletsjerijs dat het continent bedekt.

Aan de landzijde rust het op de bodem van het continentale plat en verder naar buiten op het water.
Ook elders langs het zuidpoolcontinent komen dergelijke plateaus voor, onder meer in het zuidelijkste gedeelte van de Weddell Zee en in de bocht van Graham Land.

De ijsbergen die in de Zuidelijke Poolzee ontstaan, zijn afkomstig van deze ijslagen. Ze zijn aan de bovenzijde plat (tafelijsbergen) en kunnen zeer grote horizontale afmetingen bereiken.
Door de oostelijke winden worden ze meegevoerd en komen in de zuidelijke Atlantische Oceaan veelal terecht in de koude Falkland Stroom, waardoor zij gemiddeld tot 45 graden zuiderbreedte worden meegevoerd. Door het smelten aan de oppervlakte verkrijgen zij vaak de meest grillige vormen.
In de Indische Oceaan ligt de gemiddelde grens bij 55 graden en in de Groet Oceaan bij 50 graden.

Zoals de ijsbeer het dier is van de Noordelijke Poolzee, zo zijn de pinguïns de vogels die het antarctische gebied bewonen en alleen daar voorkomen.

Op de ijskap van de zuidpool zijn door verschillende landen weerstations gebouwd, maar internationaal is vastgelegd dat niemand dit gebied als eigendom mag claimen.

Note: Door de huidige klimaatsverandering en het smelten van de poolkappen zal er aangaande de posities in lengte en breedte graden verschil zijn met welke hierboven vermeld.