zondag 24 augustus 2014

WERELDERFGOED IN NEDERLAND. DE BEEMSTER POLDER. (DEEL 6)

LANDSCHAP INGEDEELD ALS EEN SCHAAKBORD. (6)


In de eerste eeuw dat het lage gebied achter de duinen bewoond was, was het een veengebied. De ontginning van het veen door de bewoners en de stormvloeden leidde er toe dat het gebied in de periode tussen 1150 en 1250 uitgroeide tot een binnenzee. Een enorm meer dat in verbinding stond met de toenmalige Zuiderzee.  De naam Beemster is afgeleid van de naam van het riviertje de Bamestra dat er toen stroomde.

De Beemster wordt ook wel "Het land van Leeghwater genoemd. Het 'Land van"Leeghwater'bevat de Beemster, Schermer en Graft-De Rijp in de provincie Noord_Holland.
Dit unieke gebied ligt tussen de drie gemeenten Zaandam, Purmerend en Alkmaar.

WIE WAS LEEGHWATER?

Jan Adriaanszoon, wat zijn oorspronkelijke naam was,  leefde van 1575 tot 1650 en was molenaar en waterbouwkundige van beroep. Hij woonde en werkte in het gebied en hield toezicht op de drooglegging van de Beemster en de Schermer en zag zelf hoe een uitgestrekt watergebied in polderland veranderde.
Nadat hij bij het voltooien van het werd de prinsen Maurits en Frederik Hendrik had ontmoet welke het resultaat kwamen bekijken, plaatste hij de naam Leeghwater achter zijn naam, wat moest verwijzen naar het weggepompte water uit de twee ingepolderde gebieden.

( Een oude kaart van de Beemster waarop duidelijk de rechte vakverdeling van het land is te zien.)

In 1607 werd door de Staten van Holland het besluit genomen en toestemming verleend om het gebied in te dammen en droog te leggen. Het geld kwam van rijke kooplieden uit de V.O.C. die onder leiding van Dirck van Os en Jacob van Poppen de Beemster Compagnie oprichten.
Tijdens de werkzaamheden toen het werk bijna gereed was sloeg bij een zware storm een gat in de Zuiderzeedijk en liep het gebied bijna geheel weer onder water. Naar aanleiding hiervan besloot men de ringdijk zo ver te verhogen dat deze een meter boven het omringende land uitstak.
Voor het wegpompen werden uiteindelijk 43 poldermolens gebruikt en uiteindelijk zijn het 50 molens geworden op het gebied te bemalen.
Op 19 mei 1612 was de polder droog en was het huidige Beemster een feit. Het drooggelegde land wat 3,5 meter onder de zeespiegel ligt werd in rechthoekige kavels verdeeld volgend een geometrische patroon. Deze kavels werden verdeeld onder investeerders en de kwaliteit van de grond bleek zo goed te zijn dat er van een economisch succes kon worden gesproken. Helaas werd door vochtigheid van de bodem de Beemster nooit een graanschuur voor het westen van het land, maar voor weide grond was het gebied zeer geschikt. Het gebied is door de gehouden veeteelt bekend om zijn kaas.

Driehonderd jaar werd de polder drooggehouden door de 50 poldermolens. In 1928 werd gekozen voor een moderne machine bemaling systeem.
Er staan nu nog maar drie elektrisch aangedreven gemalen
De zuidelijke ringvaart is sinds 1825 onderdeel van het Noordhollandsch Kanaal.
Langzaam aan verdwenen door molens door verval of door brand na bliksem inslag.
De enige gespaarde molen die er nog staat in de Beemster is bewoond en particulier eigendom. 
Al met al zijn met de 11 molens in de Schermer en nog zes andere molens in het gebied gespaard gebleven en deze zijn nu bewoond. Een molen is ingericht als museummolen en ligt bij Schermerhoorn aan de Noordervaart.
In de Gouden Eeuw was het gebied erg intrek bij de rijke kooplieden van de V.O.C die in de zomer de stinkende grachten van Amsterdam ontvluchten en er op hun fraaie buitens genoten van de frisse lucht.
In tegenstelling tot de groene kavels van de Beemster zijn de kavels van de Schermer in het voorjaar kleurrijk door de bloeiende tulpen en andere bolgewassen die er geteeld worden.

Nu in de 21ste eeuw ziet het landschap van 'Het land van Leeghwater'er bijna nog het zelfde uit als destijds in de Gouden Eeuw.

De Beemster valt sinds 1999 onder het Werelderfgoed van UNESCO.
In de Beemster liggen 5 forten als onderdeel van de Stelling van Amsterdam. Hier zijn dus twee Werelderfgoederen op één locatie te vinden.

( Zie vervolg deel 7; Het Rietveld Schröderhuis in Utrecht.)


Geen opmerkingen:

Een reactie posten