VUURTOREN - LIGHTHOUSE - LEUCHTURM. (DEEL 4)

EEN BAKEN AAN LAND VOOR DE ZEEMAN OP ZEE. (4)

KUSTVERLICHTING.

Het woord 'kustverlichting' is een verzamelnaam voor de bij duisternis op of voor de kust brandende lichten ten behoeve van de scheepvaart.

Men onderscheid de primaire en de secundaire kustverlichting. 

Tot de primaire behoren de: lichtschepen of kunstmatige lichteilanden en de grote verkenningslichttorens, die ten dienste staan van de algemene scheepvaart langs de kust.

Tot de secundaire verlichting worden geacht te behoren: de lichttorens, lichtbakens, lichtlijnen, sectorlichten, havenlichten en de licht boeien, te samen dienende tot het veilige binnen lopen van de schepen in de zeegaten en voor de navigatie op de stromen en de binnenwateren.

De getoonde lichten worden onderscheiden naar kleur; rood, wit en groen en verder naar karakter.

Zo kent bijvoorbeeld IJmuiden een primaire en een secundaire vuurtoren. 

Vuurtorens van IJMUIDEN.

De Hoge vuurtoren van IJmuiden is een primaire vuurtoren. De toren is een ontwerp van de architect Quirinus Harder en werd in 1878 gebouwd door de firma D.A.Schretien & Co. uit Leiden.
Het is een gietijzeren vuurtoren van 41,8 meter hoogte, 10 verdiepingen en de top is te bereiken via 159 traptreden.
De Hoge vuurtoren vormt samen met de Lage vuurtoren een lichtlijn die de IJgeul en de ingang van de haven markeren.
De zichtbaarheid van de Hoge vuurtoren welke 57 meter boven het NAP uitsteekt is 29 zeemijlen en geeft elke vijf seconden een lichtsignaal.
Het is een onbemande vuurtoren.

De Lage of Kleine vuurtoren dateert uit 1778 gebouwd en is ontworpen en gebouwd door de zelfde persoon en bedrijf als die van de Hoge vuurtoren.
De Lage vuurtoren heeft een hoogte van 24 meter en steekt 31 meter uit boven het NAP. De top is te bereiken via een trap met 88 treden.
Deze toren brandt continu en heeft twee licht sterkten: rood - zichtbaar tot 13 zeemijlen en groen - zichtbaar tot 16 zeemijlen. Een zeemijl is 1,852 kilometer.


Bij de grote vuurtorens is er zorg voor gedragen dat de zelfde kenmerkende lichtbundels niet binnen een afstand van 60 zeemijlen ten tweede maal voorkomen, waardoor de kans op verwarring praktisch is uitgesloten.

DE NEDERLANDSE KUSTBEWAKING.

Buiten dat de Noordzee een van drukst bevaren internationale wateren is ter wereld is het aantal havens dat Nederland heeft en de zandbanken voor de kust een van de redenen dat er zoveel lichtbakens zijn aangebracht. Dit kaartje van kustverlichting dateert uit 1962 en hierop staan ook nog de lichtschepen welke reeds allemaal tot een museumstuk behoren.

In de binnenste cirkels, waarvan de diameter een maat is voor de lichtsterkte, is het karakter van de lichten over één minuut aangegeven. De getrokken cirkelbogen geven de afstand aan, waarop de lichten tenminste gedurende 90% van het jaar zichtbaar zullen zijn. De onderbroken cirkelbogen geven de geografische dracht aan met vermelding van het percentage van het jaar, dat de lichten op hun geografische dracht te zien zijn voor een ooghoogte van 5 meter boven de waterspiegel.
Door de komst van de satellietnavigatie doofden vanaf 1980 veel vuurtorens en alle lichtschepen hun lichten.

Langs de Nederlandse kust en op de oevers van het IJsselmeer zijn no 29 werkende vuurtorens. Niet al deze vuurtorens zijn bemand. Veel vuurtorens langs de kust zijn tevens uitgevoerd met een radarsysteem.

Alle lichttorens zijn ter bescherming van de vogels uitgerust met zg. vogelverlichting, bestaande uit een aantal op de toren gerichte schijnwerpers, welke tijdens de periode van vogeltrek worden ontstoken, zodat wordt voorkomen dat de vogels zich te platter vliegen tegen het gebouw. Rondom het lichthuis zijn stangen aangebracht, waarop de vogels kunnen neerstrijken.

Ook de overige landen van Europa welke aan de zee grenzen hebben een grote hoeveelheid vuurtorens aan hun kust staan.

DE MEEST BEKENDE VUURTORENS VAN NEDERLAND.

De meest bekende, maar niet de mooiste, vuurtoren is de Brandaris van Terschelling. (zie deel 3)

Deze toren werd gebouwd in opdracht van de Hanzastad Kampen in 1362. De stad toen een belangrijke haven aan de toenmalige Zuiderzee maakte gebruik van de smalle zee doorgang tussen Terschelling en Vlieland en betaalde al de kosten.

De toren van het Waddeneiland AMELAND.

Deze vuurtoren met de naam Bornriff is niet meer door de kustwacht in gebruik en hoog in de top geplaatste camera's houden de kustlijn dag en nacht in de gaten. De karakteristieke lichtbundels stralen nog steeds over het eiland. De optiek draait om de lichtbron, een één staaf halogeenlamp heen. De toren geeft een lichtstraling van 3 schitteringen per 15 seconden ( 2 keer 3 lichtstralen).
De toren domineert het uitzicht op het eiland met zijn 55 meter hoogte en zijn rood en witte horizontale banden.
Deze gietijzeren toren werd in 1880 in opdracht van Koning Willem III gebouwd en heeft 15 verdiepingen en een trap met 236 treden.
Ontwerp is van de architect Quirinus Harder en de bouw van de gieterij Nering Bögel in Deventer. De gietijzeren segmenten werden naar Ameland verscheept en aldaar op elkaar gemonteerd.
Het huidige lichthuis is afkomstig van de oude Westhoofd vuurtoren op Goeree.
De vuurtoren in nu eigendom van de gemeente Ameland, is te bezichtigen en wordt als expositie ruimte gebruikt.

De toren van EGMOND AAN ZEE.

De toren van Egmond staat ook bekend als het Van Speykmonument. 
De vuurtoren met zandstenen Neo-Classicistisch voetstuk waarop een bronzen leeuw is geplaatst werd in 1833 gebouwd samen met de zuidelijke toren. In 1838 is de noordelijke vuurtoren met 1,5 meter verlengd Na de aanleg van het Noordzeekanaal in 1876 en de bouw van twee vuurtorens in IJmuiden, werden de torens in Egmond, om verwarring te voorkomen, voorzien van rode vensters, zodat het uitgestraalde licht in kleur kon worden onderscheiden van die van IJmuiden. In 1891 werd de noordelijke vuurtoren van Egmond voorzien van een draailicht en dat zelfde jaar werd de zuidelijke toren gedoofd.
De vuurtoren is opgetrokken in baksteen en vervolgens wit gepleisterd. De toren heeft een hoogte van 37 meter en werd in 1841 naar het ontwerp van J.D.Zocher verbouwd. In 1922 werd het lichthuis verbouwd, daar de toren elektrisch licht kreeg. In 1967/1968 werd de kop van de toren opgelicht, de oude omloop werd weggehaald en een nieuwe uitkijkpost naar het ontwerp van F. de Ruijter werd er tussen gebouwd. Het geheel met de schuine ramen in het wachtlokaal gaf de toren een imposanter aanzien.
De noordzijde van het licht is rood van kleur met een reikwijdte van 14 zeemijlen dit om te waarschuwen voor de gevaarlijke ondieptes ten noorden van Egmond. Zodra de schepen uit de gevarenzone zijn wordt het licht wit, wat een reikwijdte heeft van 18 zeemijlen. De toren heeft geen radar en is sinds 1967 een rijksmonument.
De zuidelijke toren van Egmond die vroeger op het Torensduin stond is in 1915 afgebroken.

Van Speijkmonument.

De vuurtoren werd in 1834 uitgekozen als een monument ter nagedachtenis voor J.C.J van Speijk Luitenant ter zee der tweede klasse, geboren op 31 januari 1802 in Amsterdam en overleden op 5 februari 1831 te Antwerpen.
Hij stak liever het lont in het kruitvat aan boord van zijn schip dan zich over te geven aan de Belgische vijand.
Bij deze daad overleed behalve van Speijk ook 25 leden van zijn bemanning en een aantal Belgen. Hij diende van 1930 tot zijn dood bij de Nederlandse marine vloot.
Zijn lichaam is bijgezet in een monumentaal graf te Nieuwe Kerk in Amsterdam.

De kosten voor de bouw van het vuurtoren monument werden betaald met de opbrengst van de veiling van relikwieën van de kanonneerboot en persoonlijke eigendommen van de bemanning.
In het Rijksmuseum te Amsterdam is de bebloede uniformjas van Van Speijk en zijn mes te zien.
Hij werd later geëerd met de Militaire Willems Orde. 

Bij Koninklijk Besluit werd ter verering van Van Speijk vastgelegd dat altijd een van de schepen van de Nederlandse Marine vloot de naam 
'Van Speijk' zal dragen.
Het is de huidige F828, 'HMS Van Seijk'. een multi-purpose fregat van de Karel Doormanklasse welk schip in 1995 in de vaart kwam.
Op het wapenschild van het schip staat de leuze die Van Speijk uitsprak:
"DAN LIEVER DE LUCHT IN".

De Vuurduin, vuurtoren van VLIELAND.

 De Vuurdoorn is de vuurtoren op het Wadden eiland Vlieland.
De ronde gietijzeren toren is het vroegere bovenstuk van de Lage toren van IJmuiden en is slechts totaal 18 meter hoog.
Het lichtbaken werd in 1909 op de hoogste duin van het eiland geplaatst, het Vuurduin wat 40 meter hoog is en de tevens de hoogste duin is van Nederland. 
Bij donker gaat het licht in de toren automatische aan. Het licht heeft een karakter van twee seconden aan en twee seconden uit. Het is dus eigenlijk een soort van zwaailicht.
De lichthoogte is 51 meter boven zee en de reikwijdte 20 zeemijlen.
De toren heeft geen radar en is een monument sinds 1980.
In 1929 werd de opvallende uitkijkpost op palen naast de toren gebouwd wat de toren een apart aanzien geeft.

De toren van WESTKAPELLE- HOOG.

De toren van deze vuurtoren was de oorspronkelijke toren van de Willibrorduskerk welke in 1470 werd gebouwd.

Gedurende de 80-jarige oorlog met Spanje werd de kerk verwoest en bleef alleen de toren staan.

Reeds in 1817 werd er een rood licht opgeplaatst ten bate van de scheepvaart.

De toren heeft zes verdiepingen, was 52,3 meter hoog en heeft 207 traptreden naar de top.

In 1900 werd de toren verbouwd tot een vuurtoren. Hiervoor werd een cilindrische stalen opbouw op de toren geplaatst. 

welke al snel de bijnaam 'Peperbus' kreeg van de lokale bevolking. De toren heeft geen radar en is onbemand.
Het licht van de toren heeft een reikwijdte van 28 zeemijlen en lichthoogte van 49,6 meter. De lichtfrequentie is om de drie seconden.
De huidige lichtsterkte is vergelijkbaar met de lichtsterkte van 2,6 miljoen kaarsen.
De toren is een rijksmonument.

( zie vervolg deel 5 'Torens met een vreemde naam'.)