.png)
WATER EN FORTEN OM DE VIJAND TE WEREN. (3)
De Stelling van Amsterdam is een 135 kilometer lange verdedigingslinie bestaande uit honderden sluizen, dammen, 42 forten en vier geschutbatterijen gebouwd tussen 1880 en 1920.
Water is voor de Hollanders altijd een vriend en een vijand geweest. Een vijand in een strijd van land behoud en winning om te overleven en een vriend als een natuurlijke barricade tegen haar vijandelijke troepen.
Zo gebruikten we al snel het water door het land er mee te overspoelen, zodat het een drassige en natte ondergrond werd als een barricade en zo goed als niet doorwaadbaar voor de invallers.
In 1672 bekend als het 'Rampjaar'in de geschiedenis van Nederland, toen de Republiek der Zeven verenigde Nederlanden werd belaagd door de troepen van Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen ontstond inderhaast de eerste Hollandse Waterlinie, die liep van Muiden tot aan Gorichem. Tussen de jaren 1880 en 1920 volgde de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, waaronder de Stelling van Amsterdam, uitgaande van het verdedigingsprincipe van onder water zetting.
Het besluit tot de aanleg van het stelsel van waterwegen, forten, sluizen, dijken de geschutbatterijen rond Amsterdam werd in 1874 vastgelegd in de Vestingwet.
Vanwege het economisch belang viel de keuze op de stad Amsterdam om als laatste verdedigingsplaats te dienen waar het leger en de regering zich kon verschansen. Hierbij speelde het vele omliggende water ook een grote rol.
Helaas was de latere werkelijk anders. Nadat het fort Abcoude was afgebouwd ging het gehele plan zogezegd de prullenbak in. Men realiseerde zich dat de de steeds moderne oorlogvoering met het gebruik van zwaar geschut en brisantgranaten en de opkomst van de oorlogvoering vanuit de lucht de vesting daar niet tegen bestand zou zijn. Zo verloor de Stelling van Amsterdam in 1950 haar militaire functie.
De twee meest bekende forten welke zijn overgebleven van de Stelling van Amsterdam zijn: het Fort Pampus en het fort bij Spijkerboor.
De naam Pampus verwijst naar de geul welke is gelegen voor de monding van het IJ in de voormalige Zuiderzee, nu het IJssel;meer, ten oosten van Amsterdam en ten noorden van Muiden.
In 1870 na de Frans-Duitse oorlog was het Nederlandse bestuur bang voor een aanval op de hoofdstad Amsterdam en besloot men de Stelling van Amsterdam te gaan aanleggen.
In 1879 besloot men een permanent fort aan te leggen voor de beveiliging van de haveningang van Amsterdam. Men koos voor de zandplaat het Muiderzand. Het geheel zou stellingen krijgen met batterijen te noorden van het IJ op het Vuurtoreneiland en ten zuiden van fort Diemerdam. Men startte, na de goedkeuring in 1985, met de aanleg in 1887.
Na het weg baggeren, door firma Kalis, van de modder op de zandplaat werd eerst schoon zand gestort. Zinkstukken, stortsteen en basaltblokken vormden de ring van het ovale eiland.
Het fort zelf is op 4.000 heipalen gebouwd met een lengte van 11 meter en is opgebouwd uit metselstenen en beton. Ook het fort heeft een ovale vorm en telt drie verdiepingen.
Op de onderste verdieping bevonden zich de verblijven van de manschappen, keukens, wasplaatsen en twee met kolengestookte stoominstallaties voor de machines van elk 20 pk. welke elektriciteit opwekten. Verder was er een telegraafkantoor, een hospitaal en verder magazijnen voor voeding, granaten en en ander geschutmateriaal.
De tweede verdieping bevatte een smederij, opslagplaatsen en een arrestantenvertrek. Op de bovenste verdieping bevonden zich twee draaibare gepantserde geschutkoepels met twee Krupp-Gruson kanonnen met kaliber 24 cm. en lang 35 cm.
Het geheel werd omringt door een droge gracht van 8 meter breed welke verdedigd kon worden door vier mitrailleurs M'90 Gardner.
Het fort is uiteindelijk nooit voor enige oorlogshandeling gebruikt en werd na gereedkomen in 1933 gesloten. Ook in de Tweede Wereldoorlog heeft het geen rol gespeeld.
Het fort is gelegen aan de Westdijk van de Beemster bij Spijkerboor in Noord-Holland tussen de plaatsen Krommenie, Alkmaar en Purmerend.
Het werd gebouwd voor de Stelling van Amsterdam tussen 1889 en 1911. Het was voor die tijd een van de modernste en zwaar bewapende forten van de Stelling van Amsterdam.
Het fort was voorzien van een pantserkoepel welke was uitgerust met een dubbelloops 10,5 cm. kanon. Het fort is omringt door een brede verdedigingsgracht.
Ook dit fort werd uiteindelijk nooit voor een oorlogshandeling gebruikt.
In de Eerste Wereldoorlog werd het gemobiliseerd en waren er 300 militairen gelegerd. In het begin van de Tweede Wereldoorlog diende het in 1940 als gevangenis voor prominente NSBérs en van 1946 tot 1947 was het een kamp voor politieke delinquenten. In 1975 werd het door defensie verkocht.
Beide forten behoren sinds 1996 tot Werelderfgoed van UNESCO. De forten zijn op afspraak te bezichtigen. Zie hiervoor hun website wat betreft hoe te bereiken en de openingstijden.
Zo gebruikten we al snel het water door het land er mee te overspoelen, zodat het een drassige en natte ondergrond werd als een barricade en zo goed als niet doorwaadbaar voor de invallers.
In 1672 bekend als het 'Rampjaar'in de geschiedenis van Nederland, toen de Republiek der Zeven verenigde Nederlanden werd belaagd door de troepen van Engeland, Frankrijk en de bisdommen Münster en Keulen ontstond inderhaast de eerste Hollandse Waterlinie, die liep van Muiden tot aan Gorichem. Tussen de jaren 1880 en 1920 volgde de aanleg van de Nieuwe Hollandse Waterlinie, waaronder de Stelling van Amsterdam, uitgaande van het verdedigingsprincipe van onder water zetting.
Het besluit tot de aanleg van het stelsel van waterwegen, forten, sluizen, dijken de geschutbatterijen rond Amsterdam werd in 1874 vastgelegd in de Vestingwet.
Vanwege het economisch belang viel de keuze op de stad Amsterdam om als laatste verdedigingsplaats te dienen waar het leger en de regering zich kon verschansen. Hierbij speelde het vele omliggende water ook een grote rol.
Helaas was de latere werkelijk anders. Nadat het fort Abcoude was afgebouwd ging het gehele plan zogezegd de prullenbak in. Men realiseerde zich dat de de steeds moderne oorlogvoering met het gebruik van zwaar geschut en brisantgranaten en de opkomst van de oorlogvoering vanuit de lucht de vesting daar niet tegen bestand zou zijn. Zo verloor de Stelling van Amsterdam in 1950 haar militaire functie.
De twee meest bekende forten welke zijn overgebleven van de Stelling van Amsterdam zijn: het Fort Pampus en het fort bij Spijkerboor.
FORT PAMPUS.
In 1870 na de Frans-Duitse oorlog was het Nederlandse bestuur bang voor een aanval op de hoofdstad Amsterdam en besloot men de Stelling van Amsterdam te gaan aanleggen.
In 1879 besloot men een permanent fort aan te leggen voor de beveiliging van de haveningang van Amsterdam. Men koos voor de zandplaat het Muiderzand. Het geheel zou stellingen krijgen met batterijen te noorden van het IJ op het Vuurtoreneiland en ten zuiden van fort Diemerdam. Men startte, na de goedkeuring in 1985, met de aanleg in 1887.
Na het weg baggeren, door firma Kalis, van de modder op de zandplaat werd eerst schoon zand gestort. Zinkstukken, stortsteen en basaltblokken vormden de ring van het ovale eiland.
Het fort zelf is op 4.000 heipalen gebouwd met een lengte van 11 meter en is opgebouwd uit metselstenen en beton. Ook het fort heeft een ovale vorm en telt drie verdiepingen.
De tweede verdieping bevatte een smederij, opslagplaatsen en een arrestantenvertrek. Op de bovenste verdieping bevonden zich twee draaibare gepantserde geschutkoepels met twee Krupp-Gruson kanonnen met kaliber 24 cm. en lang 35 cm.
Het geheel werd omringt door een droge gracht van 8 meter breed welke verdedigd kon worden door vier mitrailleurs M'90 Gardner.
Het fort is uiteindelijk nooit voor enige oorlogshandeling gebruikt en werd na gereedkomen in 1933 gesloten. Ook in de Tweede Wereldoorlog heeft het geen rol gespeeld.
FORT BIJ SPIJKERBOOR.
Het werd gebouwd voor de Stelling van Amsterdam tussen 1889 en 1911. Het was voor die tijd een van de modernste en zwaar bewapende forten van de Stelling van Amsterdam.
Het fort was voorzien van een pantserkoepel welke was uitgerust met een dubbelloops 10,5 cm. kanon. Het fort is omringt door een brede verdedigingsgracht.
Ook dit fort werd uiteindelijk nooit voor een oorlogshandeling gebruikt.
In de Eerste Wereldoorlog werd het gemobiliseerd en waren er 300 militairen gelegerd. In het begin van de Tweede Wereldoorlog diende het in 1940 als gevangenis voor prominente NSBérs en van 1946 tot 1947 was het een kamp voor politieke delinquenten. In 1975 werd het door defensie verkocht.
Beide forten behoren sinds 1996 tot Werelderfgoed van UNESCO. De forten zijn op afspraak te bezichtigen. Zie hiervoor hun website wat betreft hoe te bereiken en de openingstijden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten