WAYANG-POPPEN EN HET SPEL. (Deel 1)

                     WAYANG POPPEN 

                     EN HET SPEL. (1)

ALGEMEEN.

Het maken van wayang poppen en het opvoeren van het schimmenspel heeft op het eiland Java een hoge graad van verfijning bereikt. Het is niet alleen de theateropvoering, maar is ook het symbool van de kosmos.

Als toeschouwer wordt je meegevoerd naar het rijk der voorouders, de grote helden uit de oude Indische vertellingen. Gedurende het spel worden de weer tot leven gebrachte wezens en treden ze als goden op.

 

Het oude schimmenspel is een rituele handeling die ondanks vele invloeden van buitenaf door de eeuwen stand heeft gehouden. In het Javaanse wayang spel worden platte poppen gebruikt, waarbij de poppen als schaduwen van even grote betekenis zijn.

Weliswaar betekend het woord wayang; 'schaduw', maar is het een verzamelwoord geworden voor al de voorstellingen die met verschillende soorten poppen of mensen wordt uitgevoerd.

We onderscheiden zes soorten van dit spel:

WAYANG KULIT.

Dit is het originele schimmenspel met poppen van buffel huid.

(wayang = schaduw en kulit = leer)

Ook deze voorstelling kent weer drie verschillende uitvoeringen.

De meest voorkomende is de wayang purva. In dit spel worden legenden uit beide grote hl;eden vertellingen opgevoerd, de Ramayana en de Mahhabharata, die beide tot de algemene folklore behoren.

De wayang gedog onderscheidt zich van de wayand purva door de aankleding van de poppen. Hierin speelt de Oost-Javaanse prins Pandji uit de hindoe tijd op Java een hoofdrol.

Wayang maje welke ook tot de groep wayang kulit hoort is een opvoering van teksten van de dichter Rang-gawarsita die verhaalt over de helden daden van de vorst Jayabhaya.

WAYANG KLITIK.

Bij dit spel worden platte houten poppen gebruikt met beweegbare leren armen als die van de wayang kulit.

Hier gaat het niet om het schimmenspel, maar om het poppenspel, waarmee de avonturen van prins Damar Wulan worden uitgebeeld.

WAYANG GOLEK.

Golek betekend rond en het is dus duidelijk dat deze poppen niet plat zijn, maar driedimensionaal zijn gemaakt en gekleed.

Hun hoofden worden via spindels- en hun armen door middel van aan de handen bevestigde stokken bewogen.

De wayang golek is ontstaan op Midden- Java na de opkomst van de islam en het spel gaat over avonturen van de Arabier Amir Hamza een voor vader van de profeet Mohammed. 

Op Bali, waar men de Javaanse wayang kulit overnam bestaan geen wayang golek voorstellingen, daar zijn ze trouw gebleven aan hun hindoeïsme geloof .

WAYANG BEBER.

Bij deze voorstelling zijn geen poppen betrokken. het hele verhaal is op lange stroken papier of stof geschilderd die tijdens de voorstelling langzaam af- en opgerold worden door de verteller, de dalang.

Het is net een soort ci'nemascoop. Beber betekend 'uitgebreid'. Deze soort voorstellingen komt men nog zelden tegen.

                                                               (zie vervolg deel 2.)