WAYANG POPPEN EN HET SPEL. (Deel 2)

                    WAYANG POPPEN 

                     EN HET SPEL. (2)

WAYANG TOPENG.

In dit spel komen in het geheel geen poppen voor. Het geheel wordt opgevoerd door gemaskerde dansers. ( topeng = masker).
Deze dansers voeren een pantomine op en de dalang reciteerd de teksten.









WAYANG WONG.

Wong betekend mens. De dansers dragen daarom ook geen maskers terwijl ze dansen en spreken zelf hun teksten uit. De dalang spreekt al;leen de verbindende teksten tussen verschillende uitvoeringen. Het geheel komt uit de vertellingen uit de Ramayana en de Mahabharata en bestaat pas honderd jaar.

De dalang spreekt zijn tekst op een zangerige manier uit en het geheel wordt begeleid met muziek van een Gamelan-orkest.

HET WAYANG SPEL.

Het wayang-spel is een poppen- of schimmenspel wat diep geworteld is in de Javaanse cultuur. Men kan niet precies vaststellen hoe oud het Indonesische schimmenspel is. Het schimmenspel was van oorsprong geen volksvermaak ondanks dat er komische dingen in voorkomen, dan behoudt het toch de oorspronkelijke religieuze betekenis. Voorstellingen worden bij een speciale gelenheid gegeven; zoals huwelijk en oogstfeest, maar ook om een naderend onheil, zoals een vulkaan uitbarsting, af te wenden.
De dalang wordt bemiddelaar tussen de mens en de andere wereld. De filosofie is; dat wanneer in het spel het slechte of onheil wordt bezworen, de harmonie daarbuiten weer in evenwicht is en gewaarborgd.

Op Java is een wayang-kulit voorstelling aan vaste voorschriften gebonden. Als het in het paleis van de ' vorst', de kraton gebeurt het in de feestzaal of in een speciale wayang-zaal. Buiten de kraton in een speciaal paviljoen.

In de zaal wordt in het midden een scherm opgezet wat bespannen is met licht doorlatend doek en waarvoor de toeschouwers plaatsnemen. Aan de anderezijde van het scherm zit de dalang met zijn helpers en muzikanten. Boven in het midden van het scherm hangt een lichtbron (belenjong) welke is versierd in de vorm van een garuda, de mytische zonnevogel.
Links van de dalang staat een kist (kotak) voor al de poppen edn de andere benodigde rekwisieten.Een dalang beschikt soms over meer dan honderd poppen. Links en rechts van de dalang ligt een stuk bananenstam waarin, links van hem de slechte- of het kwaad uitbeeldende figuren zijn gestoken en rechts van hem de goede uitbeeldende figuren. Tevens staat rechts van de dalang het deksel van de kist, waarop hij de wayang-poppen neerlegt die hij niet meer nodig heeft in het spel.
Het gamelan-orkest, dat de voorstelling begeleidt bevindt zich achter de dalang. Dit orkest bestaat hoofdzakelijk uit koperslagwerk en trommen.



De dalang heeft tussen zijn tenen een klein hamertje geklemd, waarmee hij op de kist klopt als signaal dat de muzikanten kunnen gaan spelen. De dalang is dus de zingend-sprekende toneelspeler, producent, regisseur en dirigent in één persoon. Elke melodie die het orkest speelt heeft een symbolische betekenis.

Zeer kunstig en knap hanteert de dalang de poppen en leidt hij en door de voorgeschreven lotgevallen heen. Hij laat de schaduwen tot leven komen door de poppen wat dichter- of wat verderaf van het scherm te houden of onder een bepaalde hoek. Het schaduweffect wordt vaak vergroot door de lamp onverwacht te laten bewegen.
De voorstelling begint zodra het donker is. Ruim voor die tijd zijn de muzikanten reeds aanwezig en spelen muziek om de gasten reeds te vermaken. Als de lamp, vroeger een olielamp, is aangestoken neemt de dalang zijn plaats in, gekleed in traditionele kleding met de kris op zijn rug en met gekruiste benen. Hij ontsteekt het wierook en geeft het orkest het teken dat ze kunnen gaan spelen. De dalang gaat aan voorstelling beginnen welke vaak uit drie delen bestaat.





Er zijn figuren die het publiek angst inboezemen, maar ook figuren die het publiek dierbaar zijn. Het zijn mensen, demonen, goden en halfgoden die uitgebeeld worden.
Ondanks de moderne vormen van vermaak beleeft het gewonen volk tijdens speciale feesten nog veel plezier aan dit eeuwen oude schimmenspel. De wayang-kulit leeft voort ondanks de modernisatie. Tegenwoordig worden er zelfs verhalen opgevoerd die wereldgebeurtenissen weergeven en levende politieke leiders de oude poppen vervangen.


Een wayang-voorstelling in zijn geheel is geen kwestie van één uurtje kijken, maar kan een hele nacht voortduren tot zon's opgang. In kleine dorpen is het zo'n gebeurtenis dat er tijdens de uitvoering altijd voldoende eten en drinken meegebracht wordt. Kinderen zijn vaak aan de beide zijden van het scherm te vinden om hun nieuwsgierigheid, hoe en wat, te bevredigen.

                                                                    (vervolg deel 3.)