.png)
WAYANG POPPEN
EN SPEL. (SLOT)
MAKEN EN BETEKENIS.
Het maken van de poppen voor het schimmenspel is net als de uitvoering streng aan regels onderhevig. De wayang-kulit figuren worden uit geschoren en gedroogde buffelhuid gesneden. Alle figuren zijn gestileerd, bij de vaste typen heeft ook elk detail zijn vaste betekenis, zodat zij volgens het voorgeschreven patroon worden uitgesneden. Als de afbeelding op de huid is getekend begint men eerst de omtrek uit te snijden.
Als men aan het uitsnijden van de kenmerken van de pop komt, begint men eerst met het oor, waarna met zeer grote zorgvuldigheid het gezicht vorm wordt gegeven. Na de neus komt de mond en als laatste het oog. Pas nadat het figuur zijn oog heeft gekregen kan het in de handen van de snijder tot leven komen.
De poppen zijn als afbeelding van opzij weergegeven, met langgerekte, gestileerde ledematen en lichaam en met stereotiepe kenmerken voor oog, neus, mond, vingers en voeten. Tot in de kleinste detail zijn de lichamen uitgebeiteld.
Nadat het uitsnijden gereed is wordt de huis geschuurd en met een witte grondverf bewerkt. Het aanbrengen van de overige kleuren is weer vastgelegd. De voornaamste hoofdkleuren zijn; zwart, blauw, geel en rood en een mengsel van deze kleuren. Alle figuren hebben een eigen betekenis, speciaal als het om het gezicht gaat.
Een zwart gezicht duidt op wijsheid en rijpheid, een rode huidskleur op een agressief type en goud geeft de waardigheid van de figuur aan.
Zo komen vaak de zelfde figuren in het wayang-spel terug met een andere gezichtskleur afhankelijk van hun situatie.
Kresna komt eerst op met een goudkleurig gezicht, als een jonge held; later in het spel als een oudere man met een zwart gezicht.
Om de pop te verstevigen heeft men deze een 'ruggengraat' van buffelhoorn gegeven, die naar beneden loopt en in een handvat eindigt. Dit handvat wordt in de bananenstam gestoken. De dunne armen kunnen verder afzonderlijk draaien bij de schouder en de elleboog met behulp van een dun stokje van buffelhoorn. Wat de wayang-pop waardevol maakt is de uitbeelding van het karakter; hun 'wanda'. De wanda geeft elke pop apart een persoonlijkheid. De grootste pop in het spel kan soms één meter lang zijn, de kleinste is nooit kleiner dan 23 centimeter.
( De gunungan uit het Javaanse wayang-kulit.)Een belangrijke rol speelt op Java in het spel de gunungan (gunung=berg), op Bali is het de kekajon, wat boom betekend. Zowel de berg als de boom zijn in Indonesië magische symbolen, die de as van de wereld voorstellen. De Javaanse gunungan is bladvormig en loopt uit in een punt. In het midden is een gestileerde boom afgebeeld die versierd is met bloemen en vogels. een hemels- of levensboom. Onder de boom ziet men een poort afgebeeld met links en rechts een tempelwachter (bulas) die de demonen weg moet houden van de toegangspoort tot de hemelse tuin. De tempelwachters zijn van het agressieve type gezien hun gezichtskleur.
De gunungan wordt aan het begin van de voorstelling, tijdens de pauze en aan het einde in het midden van het scherm geplaatst. Wordt de afbeelding tijdens de voorstelling gebruikt dan symboliseert hij vuur.
De hele opvoering van het schimmenspel is dus een rituele handeling. Iedere aanwezige is heilig overtuigd van de dubbele kracht van de figuren, maar alleen de dalang doet ze leven op een dusdanige manier, dat hij de mensen onder zijn ban weet te brengen.
(Moderne wayang-golek poppen van West-Java.)
In West-Java geniet de wayang-golek grote populariteit. In tegenstelling met het schimmenspel uit Midden- en Oost-Java is het mystieke element in de wayang-golek vrijwel afwezig. De wayang-golek voorstellingen werden sterk beïnvloed door de islam. Wayang-golek wordt meestal overdag opgevoerd, zodat men de prachtige kleuren en kleren van de poppen beter kan zien.
De Balinezen hebben een vorm van de wayang-kulit overgenomen van de Javanen, met hierin hun eigen afbeeldingen en vertellingen, maar kennen in het geheel niet de wayang-golek in hun cultuur.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten