.png)
EEN RONDHOUT
AAN DE VOORSTEVEN
VAN HET ZEILSCHIP.
BOEGSPRIET.
Een boegspriet is een rondhout dat voor de voorsteven van een zeilschip uitsteekt, ter bevestiging van de stagen van de voormast, in sommige gevallen voor de ophanging van een anker en meestal voor het voeren van voorzeilen.
Een boegspriet was een veelvoorkomend tuig onderdeel op vele oudere zeilschepen, of ze nu dwarsgetuigd waren of niet. Een boegspriet werd geplaatst tot opheffing van loefgierigheid, welke werd veroorzaakt door de windvang van de hoge kampanje, alsmede ter verhoging van de bestuurbaarheid (de stuurwerking van het direct bediende, en in verband daarmee smal gehouden roer, was betrekkelijk gering).
De boegspriet deinde tevens tot het uithalen van de boelijns; die het loeflijk van een vierkantzeil uithielden.
DE BOEGSPRIET GEDURENDE DRIE EEUWEN.
In de periode van het einde van de 16e eeuw en het einde van de 18e eeuw onderging de boeg en de boegspriet van het zeilschip verschillende ingrijpende veranderingen
DE BOEGSPRIET EN ZIJN TUIG AAN HET EIND VAN DE 16e EEUW.
Ook droeg de boegspriet zelf nog vierkante zeilen (blinde), die omstreeks 1700 grotendeels plaats maakten voor stagzeilen.
Verklaring cijfers in bovenstaande afbeelding:
1 - Fokkemast.
2 - Boegspriet.
3 - Blinde ra.
4 - Geusstok, het begin van de blinde steng.
5 - Fokkera.
6 - Fok met bonnet.
7 - Voormarszeil.
8 - Blinde.
9 - Woeling van de boegspriet.
10 - Talreep van het fokkestag.
11 - Voorstengestag.
12 - Voorbramstag.
13 - Fokkeschoot.
14 - Fokkehals.
15 - Blindeschoot.
16 - Blindegeitouw.
17 - Blindetrijs.
18 - Blindetoppenend.
19 - Voormarse boeilijn.
20 - Voorbramboelijn.
Tevens was de schuine plaatsing van de boegspriet in deze periode meer schuin naar boven ten opzichte van de fokkemast.
BOEGSPRIET MET BLINDE STENG EN TUIGAGE BIJ EEN GROOT SCHIP UIT DE 17e EEUW.
De blinde steng, of geusstok, een klein verticaal mastje voorop de boegspriet verdween in het midden van de 17e eeuw en maakte plaats voor een grotere blinde steng voor het voeren van een extra zeil.
1 - Fokkemast.
2 - Boegspriet.
3 - Blinde ra.
4 - Blinde steng.
5 - Bovenblindera.
6 - Fokkewant.
7 - Woeloings van de boegspriet.
8 - Fokkestag.
9 - Voorstengestag.
10 - Voorbramstag.
11 - Boven blindebakstag.
12 - Fokkeschoot.
13 - Fokkehals.
14 - Fokkegeitouw.
15 - Fokkeboeilijn.
16 - Blindeschoot.
17 - Blindegeitouw.
18 - Blinderijsen of brassen.
19 - Voormarseboelijn.
20 - Voorbramboelijn.
21 - Bovenblindeschoot.
22 - Bovenblindegeitouw.
23 - Bovenblindebrtassen.
23 - Bovenblindetoppenend.
BOEGSPRIET MET KLUIVERBOOM EN TUIGAGE AAN HET EIND VAN DE 18e EEUW.
De vierkantezeilen (blinde) op de boegspriet maken rond 1700 grotendeels plaats voor stagzeilen.
De blinde steng, een klein verticaal mastje voorop de boegspriet, verdween na het midden van de 18e eeuw toen de rechte verlenging van de boegspriet met een kluifhout en later ook met het jaaghout in gebruik kwam.
Tegen het einde van de 18e eeuw voeren enkele op snelheid gebouwde typen met zeer lange boegspriet of met losse kluiverboom, bij sommige schoeners wel tot een halve lengte, op de waterlijn.
Verklaring cijfers in boven geplaatste afbeelding:
1 - Boegspriet.
2 - Kluifhout.
3 - Jaaghout.
4 - Blinde ra.
5 - Fokkera.
6 - Lijzeilspier.
7 - Botteloef voor het uithalen van de fokkehals.
8 - Waterstag.
9 - Fokkestag.
10 - Voorstengestag.
11 - Kluiverleider.
12 - Voorbramstag.
13 - Jagerleider.
14 - Voorbovenbramstag.
15 - Bakstag van het kluifhout.
16 - Bakstag van het jaaghout.
17 - Trijs (bras) van de blinde ra.
18 - Voorstegestagzeilneerhaler.
19 - Loefschoot van de kluiver.
20 - Loefschoot van de jager.
De hieraan gevoerde voorzeilen hadden door het doorzakken van de te lange voorstagen en door hun slechte snit, vrijwel alleen een gunstig effect met ruime wind.
Bij het 19e eeuwse zeilschip kreeg de boegspriet met kluiver en jaaghout de meest geschikte lengte.
Hij werd gedragen door de holle klippersteven en naar onderen gestaagd door een waterstag, het kluifhout door een stamprok.
Ook de groter jachten voerden in de 20e eeuw nog een boegspriet. De ongemakken hiervan bij de behandeling van zeilen en aankomstmanoeuvres, alsmede het in gebruik komen van de genuafokken. hebben de boegspriet op jachten grotendeels doen verdwijnen.
Tussen de boegstagen werd bij grotere schepen meestal een kluivernet gespannen als klimhulp of valnet.
Buiten de snelheid van de vrachtvaarders was ook de snelheid van de fregatten van een steeds groter belang. ook hier werd de boegspriet met een kluifhout verlengd om meer zeil te kunnen voeren.
BOEGSPRIET VAN EEN OORLOGSFREGAT ANNO 1890.
De benamingen bij de cijfers zijn zoals deze omstreeks 1890 bij de Nederlandse marine in gebruik waren. Duidelijk is dat bij deze schepen meer met kettingen en ijzerbeslag werd gewerkt dan met touw.
Verklaring van de cijfers in boven geplaatste afbeelding:
1 - Boegspriet.
2 - Pen of dobbelsteen aan de boegspriet voor het schild.
3 - Schild.
4 - Vioolstukken voor de voorstengestagen.
5 - Kluifhout.
6 - Hieling van het jaaghout.
7 - Spaanse ruiter.
8 - Voelhoorn.
9 - Binnen- en buitenwaterstagen.
10 - Boegstagen.
11 - 12 - Fokkestagen.
13 - 14 - Voorstengestagen.
15 - Kluiverleider.
16 - Kluiveruithaler.
17 - Bakstag kluifhout.
18 - Bakstag jaaghout.
19 - Snavelstag.
20 - Achteruithouders van de Spaanse ruiter.
21 - Jagerleider.
22 - Voorbramstag.
23 - Voorbovenbramstag.
24 - Paard onder het kluifhout.
25 - Beslagseizing.
26 - Voormarseboeilijn.
27 - Toppenend voelhoorn.
28 - Haak voor de hals van het
voorstengestagzeil.
29 - Neerhouder kluifhout.
30 - Uithaler kluifhout.
31 - Talreep van een der beide fokkestagen.
32 - IJzerbeslag voor de voelhoorns (uithouders).
Spaanse ruiter, ook stampstok, dove jut, bevindt zicht onder het uiteinde van de boegspriet nagenoeg naar beneden wijzende houten of ijzeren uithouder, voorzien van krammen, schijven of gaten, om de stagen van de kluiverboom en de jagerboom naar onderen te steunen, om het touwwerk meer spatting te geven en dit naar de gewenste aanhechtingspunten aan de romp te leiden. Ook werden bepaalde stengestagen over de Spaanse ruiter naar het voorschip geleid.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten