.png)
.jpg)
HISTORISCHE SLEUTELSTAD,
STAD VAN HOFJES EN STUDENTEN.
(DEEL 2)
LEIDEN ONTDEKKEN. (2)
We steken bij Klokpoort de Oude Rijn over en wandelen een kort stukje over de Oude Vest via het Havenplein naar Haven en de Zijlpoort.
ZIJLPOORT.
.jpg)
De klok is in 1668 gegoten door Hemony.
Doordat de poort zowel op de stadswal als op de brug ervoor moest aansluiten, heeft het gebouw de vorm van een parallellogram.
De Zijlpoort en de Morspoort zijn als enige twee overgebleven van de oorspronkelijke acht stadspoorten.
Langs de Zijlpoort stroomt vanaf het nabij gelegen riviertje de Zijl, de Oude Rijn de stad Leiden binnen.
De voormalige Zijlpoort stond 300 meter westelijker aan de Haarlemmerstraat, tussen de Koestraat en het Havenplein; daar was vroeger de oude stadsmuur.
In haar bestaan heeft de poort, en dan met name de zaal boven de doorgang, verschillende functies vervuld, van vergaderzaal, school voor arme kinderen en als opslag voor stadsgoederen.
In het laatste kwart van de 20e eeuw is de \zijlpoort tweemaal grootscheeps gerenoveerd. Tegenwoordig is er een horecabedrijf in gevestigd.
Met de klok mee Zijlpoort: Klokkentoren van de Zijlpoort; Wapen van Swanenburch en Meerman aan stadszijde; Wapen van Willingen en Staveren aan de stadszijde. Zijlpoort gezien van buiten de stadswal met wapen van Leiden, Haec Libertas Ergo: Kanonnen, vaandels en trommels en geschut aan de stadszijde van de poort; Een kanon buiten de Zijlpoort.
Van links naar rechts: Fraaie poort van de Zijlpoort begraafplaats. Paard, Haven 42 - 44.
We wandelen terug naar het Havenplein en lopen de Oude Vest op, slaan onder weg de Jan Vossensteeg en lopen tot het einde van de Oude Vest om terug te lopen naar de Lange Mare. Halverwege de Lange Mare gaan we de Caecilliastraat in om via de Turfmarkt op de Haarlemmerstraat uit te komen.
Poortje naar Leidsche Stoom-Bierbrouwerij De Posthoorn. nr. 171
Naam boven poortje en biervat. nr.171.
Iets met de inwendige mens? nr.73.
Stichting Groeneveld 1882. nr. 41.
Wapen Elisabeth van Thüringen. nr.25.
Van de Oude Vest lopen we even de Korte Mare in naar de Langegracht.
De druiventros nr. 65.
De Fransche Kroon van v.m. jeneverstokerij nr 65.
Wapen van Leiden. nr. 70C.
VAN ASSENDELFTSHOF.
.jpg)
Het hofje is gesticht in 1624 bij testament van houthandelaar Bartholomeus Willemsz. van Assendelft. Dit testament werd pas in 1681 uitgevoerd. Er werden 15 huisjes gebouwd, bestemd voor onvermogenede huisgezinnen.
In de 20e eeuw heeft het enige tijd leeg gestaan en is het in gebruik geweest door de nabij gelegen destilleerderij. In 1974 ingrijpend gerestaureerd.
Duizend vrees. anno 1640.
Jan Vossensteeg 62.
Bovenlicht; In de oude Marenpoort. anno 1615.
Koepel van de Marekerk. nr. 48.
Binnenzijde van de koepel Marekerk.
Wapen van Leiden. nr. 50.
Ossenkop in medaillion. nr. 51.
Koeienkop met bel nr. 60.
de Marekerk is gelegen aan de Lange Mare. De bouw van de kerk begon in 1639 en werd in 1649 voltooid.
.jpg)
We zijn weer terug op het Havenplein en volgen de Oude Rijn slaan af naar de Hooigracht en via de Nieuwstraat naar de Hooglandsekerkgracht en weer terug naar Oude Rijn om bij de Visbrug uit te komen. Van de Visbrug via de Hoogstraat naar de Koornbrug, en lopen de Aalmarkt op.
De Sint Annahof ook wel Sint Anna Aalmoeshuis is gelegen tussen de Hooi Gracht en de Middelste Gracht.
.jpg)
Het Roggebroodshof is een klein complex van oorspronkelijk vier woningen op een klein pleintje achter de Middelste Gracht.
In 1979 gaf B&W toestemming voor het renovatieplan, wat in 1983 werd uitgevoerd, waarbij de nummers 3 en 4 gecombineerd werden tot één woning.
Van links naar rechts Nieuwstraat:
Met de klok mee Hooglandse Kerkgracht:
MAREKERK.
De kerk is gebouwd in het Hollands classicisme.
De zandstenen gevel van de kerk met de hoofdingang, gelegen aan de Lange Mare, is van iets later datum na 1657.
Het is de eerste kerk die voor de protestantse eredienst is ontworpen.
De kerk heeft een bijzondere vorm, namelijk een achthoekige centraalbouw. De marekerk beschikt over drie portalen: aan de oostzijde, aan de noordzijde onder het orgel en aan de westzijde. Het portaal aan de westzijde is in gebruik als hoofdingang. Het orgel dateert uit 1560 en werd gerestaureerd van 2008 tot 2010. In die periode werd ook het plafond in de vermoedelijk oorspronkelijke kleuren teruggebracht.
Met de klok mee Haarlemmerstraat. Uithangbord "De Vergulde Kruik" nr. 22; Snijraam van café "De Vergulde kruik". nr.22; Snijraam, Boerin met kaashandelaren. nr. 56; Uithangbord lederwinkel. nr. 36;
Vrouw met schildje. nr. 42; Ingang St. Stevenshofje. nr. 50; Hofleverancier.
Met de klok mee Haarlemmerstraat: Gaper nr. 68; Laurens Janszoon Coster. nr. 86; Sint Franciscus. nr. 110.; Vat. nr. 204; St. Janshof 1504-1901. nr. 264; Oorlogherdenking 1940-1945 aan gevel kerk nr. 106.
.jpg)
Adelaar op hoek van pand Haarlemmerstraat en Havenplein.
Met de klok mee:
Reclame boven winkeldeur. Oude Rijn 75.
Bovenlicht "Hoppezak" Oude Rijn.
Barmhartige Samaritaan. Hooigracht 27.
Gans. Gansoordbrug Hooigracht-Nieuwe Rijn.
SINT ANNAHOF.
Het naar de heilige Anna vernoemde hofje is in 1492 gesticht op het erf achter het huis van de een jaar eerder overleden brouwer Willem Claesz aan de Hooigracht.
Het hofje bezit een eigen laat-middeleeuwse kapel. Bijzonder aan deze kapel is dat het interieur de Beeldenstorm van 1566 ongeschonden heeft overleefd. In de kapel bevindt zich nog altijd een origineel altaarstuk: een drieluik met de Aanbidding der Koningen. In de ramen van de kapel bevindt zich een aantal van de oudste gebrandschilderde glazen van Nederland: verschillende wapenmedaillons die dateren uit 1492.
Op de afbeelding van met de klok mee: Naam van het hof.; De kapel op de binnenplaats; Gebrandschilderde ramen; Altaarstuk met drieluik; Waterpomp op het erf; Ingang, een klein deurtje in een deur, aan de Hooi Gracht.
ROGGEBROODHOFJE.
.jpg)
Het ontstaan van het hofje is gekoppeld aan de komst in de 19e eeuw van nieuwe industrie naar dit stadsdeel, zoals textielfabrieken en een conservenfabriek. Tussen deze fabrieken werden hofjes of poortwoningen gebouwd voor de arbeiders.
Na sluiting van de fabrieken raakten deze in verval. In 1970 stond ook de Roggebroodshof leeg en zou gesloopt worden.
Van links naar rechts:
Steegje naar het Roggebroodshof.
Binnenerf van het hof.
Wapen van Leiden. Accijnshuisje nr. 22-26.
Mannenhand en vrouwenhoofd nr. 49.
Doorkijkje van binnenplaats weeshuis naar de straat. Nr. 17.
Wapens van de regenten rond venster op binnenplaats weeshuis. nr.17.
Gevelsteen. Heilige Geest op binnenplaats.
Waterpomp op de binnenplaats. nr.17.
Esculaap. Nr 11a. Fraai bewerkte ingang aan de Hooglandse Kerkstraat.
Bovenlicht met margriet nr. 16.
Snijraam. Initialen voormalig weeshuis. nr. 17.
Fraaie decoratie boven deuringang.
Ingang Heilige Geestweeshuis. nr. 17.
Boven deur van H.Geestweeshuis kinderen die de heilige geest aanroepen. Ingang van het Mierennesthofje nr.38
MIERENNESTHOFJE.
Het hofje telt vijf huisjes en is echter alleen toegankelijk voor de bewoners.
De geschiedenis van het hofje gaat terug tot 1386 toen het Sint Pancrasbegijnhof werd gesticht door Katrijne Jacobsdochter in een huis aan de 'Hooglandsteeg'. Het begijnhof bevond zich vanaf 1402 op de huidige plaats aan de oostzijde van de Hooglandse Kerkgracht.
Toen na de Reformatie en het Beleg van Leiden (1573-1574) de stad Leiden het begijnhof in bezit kreeg, liet het stadsbestuur aan aantal gezinnen in het hof wonen. De intensieve bewoning leidde tot de bijnaam Ruypennest (rupsennest) of Mierennest en heeft die naam behouden.
In 1590 kwam het hofje in handen van het protestants kerkbestuur. In 1732 werd het verkocht aan een rijke Leidenaar die er in 1760 een formeel hofje van maakte met een college van regenten.
In 1967 werd het verwaarloosde hofje verkocht aan de gemeente Leiden, welke het in 1977 overdroeg aan de Stichting Diogenes Leiden. De stichting liet get tussen 1981-1982 volledig opknappen en beheerd en verhuurt de woningen.
VISBRUG.
Wapen van Leiden aan de Visbrug. Aan de andere zijde staat een zelfde wapen afgebeeld. De brug verbindt beide oevers van de Nieuwe Rijn tussen Hoogstraat en de Aalmarkt, net daar gelegen waar de Nieuwe Rijn samenvloeit met de Oude Rijn. De Visbrug is de oudste brug van Leiden+ de eerste die op deze locatie werd gebouwd in de 12e eeuw. Samen met de St. jansbrug vormde de Visbrug op dat moment de enige vaste oeververbinding over de Rijn tussen Utrecht en de Noordzee. vanwege het belang van de brug, moesten alle plaatsen in de omgeving van Leiden meebetalen aan de bouw en het onderhoud.
In 1518 werd de brug verbreed en in 1532 vernieuwd. Uit die tijd dateren ook de twee wapenschilden met de wapens van Leiden en de baljuw van Rijnland.
De Visbrug dateert in zijn huidige vorm uit 1637. In dat jaar bouwde men een nieuwe stenen boogbrug, die hoger was dan zijn voorganger.
De brug dankt zijn naam aan de vishandel die er plaats vond door handelaren uit Katwijk en Noordwijk.
In 1652 werd de borstwering weggebroken en vervangen door een kleine
borstwering met ijzeren leuning.
In de verder loop der eeuwen is de brug nauwelijks veranderd.
Rechts: Zwaan en wapens van Wassenaar, leiden en Holland.
Koornbrugsteeg 2.
.jpg)
.jpg)
De Waag is gelegen aan de Aalmarkt. Het gebouw is rond 1657 gebouwd naar een ontwerp van Pieter Post op de plaats van het oude, houten waaggebouw.
HANDEL EN WANDEL.
KOORNBRUG.
.jpg)
De Koornbrug of Koornbeursbrug is een vaste stenen boogbrug met dubbele overkapping over het water van de Nieuwe Rijn. De brug is een verbinding tussen de brugsteeg en de Koornbrugsteeg.
Koorn (koren) werd eeuwenlang op de brug verhandeld en de eerste vermelding dateert uit de 15e eeuw.
In 1642 werd deze brug vervangen door de huidige Koornbrug met drie bogen en een chique natuurstenen fronton. De eerste steen werd gelegd op 15 december 1642. De onderkant van de brug stamt nog uit deze tijd. In de 17e eeuw werd de brug vernieuwd. In 1824 werd de overkapping geplaatst om zo de koopwaar te beschermen. De twee overkappingen in neoclassicistische stijl. In de overkapping bevindt zich het stadswapen van Leiden omgeven door korenaren. Onder het dak werd koren opgeslagen. De gaten in het plafond dienden als ventilatie. In 1978 werden de overkappingen ingrijpend gerestaureerd en werden alle zuilen vervangen en vond er een gedeeltelijke vernieuwing van de kapconstructie plaats. In maart 2007 werd de brug gerestaureerd na het ontdekken van houtrot en schimmels.
DE WAAG.
.jpg)
Het oude waaggebouw stond sinds 1455 op de plaats waar de Oude Rijn, de Nieuwe Rijn en de Mare samenkomen.
De Waag is gebouwd in de stijl van het Hollands classicisme en is boven de poort voorzien van een reliëf, gemaakt door beeldhouwer Rombout Verhulst, dat het waagbedrijf afbeeld.
Voor het gebouw ligt het zogenaamde Waaghoofd, de kade waar vroeger de schepen werden gelost.
De kranen die hiervoor werden gebruikt zijn niet meer aanwezig.
Het Waaghoofd was een aanlanding van de de Waaghoofdbrug, een brug voor langzaam verkeer tussen de Aalmarkt en de Stille Mare. Naast de Waag ligt de Mandemakerssteeg.
Anders dan de meeste Oud-Hollandse steden kent Leiden geen centraal marktplein.
Het water van de Rijn was door de eeuwen heen een levensader voor Leiden en goederen kwamen eeuwenlang op platte boten de stad binnen.
Vervolgens werd de waar aan de kade uitgeladen, gewogen en verkocht.
Alle namen langs de Nieuwe Rijn herinneren hier nog aan, zoals Aalmarkt, Botermarkt, Koornbrug en Visbrug. Het was dus logisch om langs dit water een Waag te bouwen, waar de marktwaar werd gewogen. In 1455 werd op de huidige plaats een houten waaggebouw opgetrokken, dat rond 1657 werd vervangen door het huidige stenen gebouw.
In de tijd dat er nog driftig gesjoemeld werd met gewichten vervulde de Waag een belangrijke functie. De gewichten werden officieel geijkt en koper konden er zeker van zijn dat ze niet werden bedrogen. De kraan die voor het gebouw op de kade, het Waaghoofd, stond werd door de stad verpacht. De kraanmeester hielp iedereen die dat wilde met het uitladen van de waar en ontving daar natuurlijk een vergoeding voor.
Afbeelding van het wegen in de Waag boven de hoofdingang.
Handel in boter op de zijgevel van de Waag.
Vogels. Aalmarkt 22.
Reiger op nest met jongen. Aalmarkt 22.
.jpg)
Wilt u verblyden den hier het paert laet ons ryden.
Den os is tyt geslagen. Hy is vet. Hy cant niet langer drage
..png)
..png)
Zie vervolg: LEIDEN. GEVELS, GEVELSTENEN. ORNAMENTEN, SNIJRAMEN, ETC. DEEL 3.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten