THORN EN HAAR DEVOTIEKAPELLETJES ETC.

TER ERE VAN SINT...... OF O.L.VROUW.

Thorn (Gemeente Maasgouw) gelegen in de provincie Limburg staat ook bekend onder de naam het 'Witte stadje' of 'Ville Blance'. Buiten haar oude witte kern, met maaskeien verharde straatjes en haar fraaie Abdijkerk is vooral de 'Kapel onder Linden' een van de bezienswaardigheden.

Thorn kent een rijk verleden. Het werd in het laatste kwart van de 10e eeuw gesticht als een abdij, die zich in de loop van de 12e eeuw ontwikkelde tot een stift. In het stift waren voornamelijk dames van adellijke afkomst gehuisvest, die gebonden waren aan een kloosterregel, maar deze vrij interpreteerden. Bij de inval van de Fransen in 1794 kwam hier een eind aan.

Verkennend het mooie landschap om het stadje, kom je tot de ontdekking dat men veel heiligen erin heeft uitgestrooid. Kenmerkend zijn dan ook de vele kleine devotiekapelletjes ter ere van deze heiligen.
Het waren de dames van het stift die in 1673 een "Kapel onder de Linden" net buiten de stadsgrens van Thorn lieten bouwen en hiermee de aanzet gaven tot de oprichting van meerdere kleine devotie kapelletjes, vaak gelegen in het landschap rond en in het stadje. Verder staan er nog enige wegkruisen langs de veldwegen en in het stadje zijn. Doordat deze devotiekapelletjes willekeurig in het landschap liggen is het niet eenvoudig een vaste route te volgen om ze te bezoeken. Ze liggen verscholen in het groen aan verharde en gedeeltelijk verharde goed begaanbare weggetjes.

Neem de fiets en ontdek de omgeving van Thorn, ingesloten tussen de A2 van Eindhoven naar Maastricht, de Napoleonsweg N273 en de grens met België. (De Heerbaan is bij kapelletje 7 afgesloten voor auto's). 

ALPHABETISCHE WEERGAVE VAN DE DEVOTIEKAPELLTJES ETC.

(1) ANNAKAPEL.

Deze kapel staat in Thorn zelf op de kruising van de Boekenderweg en het Sint Annapad.

De kapel is geplaatst op een lichte driehoekig vormige verhoging van maaskeien met in het midden de letter A van Anna.

De bakstenen muren zijn wit geschilderd en het zadeldak is met bitumen gedekt.

De eerste bouw dateert waarschijnlijk uit de 17e eeuw en werd als veldkapel gebouwd gewijd aan de moeder van de maagd Maria.

Op het altaar dat achter een metalen traliehek is geplaatst staat een beeld van Sint Anna te Drieën. Zij draagt op haar heupen het kind Jezus en de moeder Maria.

De wanden van de kapel zijn inwendig crêmekleurig geschilderd en het plafond lichtblauw.

(2) ANSFRIEDKAPEL.

Deze kapel staat op de hoek van de Baarstraat en de Schoolstraat.

De kapel staat op een heuveltje en werd tussen 1984/85 gebouwd ter ere van het 25 jarig bestaan van de St. Ansfried mavo in Thorn.Het is een bakstenen kapel met een halfrond timpaan boven de ingang van de kunstenaar Sjef Drummen.

De kapel heeft een rondbogige ingang en vensters aan de zijkant en ia afgedekt met een zadeldak gedekt met rode dakpannen.

Men betreed de kapel via de bakstenen treden en ervoor en er omheen liggen maaskeien met in het midden een kruis aangebracht. 

De deur gemaakt uit plexiglas wordt beschermd door een ijzeren hek. Op de hoeken van de kapel zijn steunberen aanbracht welke zijn afgedekt met natuursteen.

In de ronde achterzijde (denis) van de kapel op een bakstenen altaar staat het beeld van St. Ansfried. Het pleisterwerk in de denis heeft een zacht rose tint en is versierd met Griekse kruisen. De heilige is gekleed in een rijkversierd bisschopsgewaad en draagt in zijn linkerhand een kerkgebouw. Dit gebouw is waarschijnlijk de door hem gestichte abdij Hohorst of Heiligenberg in Amersfoort alwaar hij in 1010 overleed.

Asfried kwam oorspronkelijk uit Brabant, studeerde in Trier (Duitsland) bij zijn oom de aartsbisschop en aan de domschool van Keulen.

Hij kwam als ridder in dienst bij keizer Otto de Grote en huwde met Heriswitha, die hem een dochter schonk Benedicta, welke later abdis werd in Thorn.

Na de dood van Benedicta besloot Ansfried om het kloosterleven in te gaan als monnik, maar Otto de Grote dwong hem om in 995 bisschop van Utrecht te worden.

(3) ANTONIUSKAPEL.

Deze kapel ligt aan de Heerbaan hoek Boekenderweg in het buitengebied van Thorn en is toegankelijk via een met maaskeien belegd pad met mozaïek in het midden voorzien van de letter A van Antonius.

De kapel is particulier bezit.

De eerste bouw van deze kapel wordt vermeld in 1742. Hierna is de kapel in 1923 en in 2006 volledig gerestaureerd.

Bij de volledige restauratie werd het kapelletje naar achteren verplaatst en met alle oude materialen herbouwd. 

De bakstenen kapel is wit geschilderd en wordt gedekt met een zadeldak met zwart geschilderde betonplaten. De nisvormige opening aan de voorzijde wordt omlijst met natuursteen en is afgesloten met een traliewerk. Het geheel staat op een plint van zwart geschilderde bakstenen.

Boven de nis zijn gedenkstenen aangebracht met de naam van de kapel en jaartallen.

In de wit geschilderde nis staat een beeld van Sint Antonius met kindje Jezus zittende op de bijbel in zijn linkerhand.

De heilige Antonius van Padua was een Franciscaan en tijdgenoot van de heilige Franciscus. Hij werd veelal afgebeeld met het Christuskind en een ezel omdat hij dit dier motiveerde om een hostie te verkiezen boven een ruif met vers hooi.

(4) BARBARAKAPEL.

Deze kleine kapel ligt in het buitengebied van Thorn aan de 1e holleweg van de Baarstraat. (een holleweg is een enigszins verdiept gelegen landweg).De witte kapel lig op een uitgraving in het talud en staat op een zwarte plint.
De uitgraving werd gedaan om het kapelletje te beschermen tegen het vocht. Rond en voor de kapel liggen maaskeien met daarin een mozaïek met de B van Barbara.
De nis is rechthoekig en heeft aan de boven en onderzijde een natuurstenen balk. Het geheel is afgedekt met een zadeldak dat is gemaakt van zwart geschilderde betonplaten.
 De juiste leeftijd is niet bekend , maar het is een van de oudste niskapellen en stond reeds in 1867 in de Kuyper Atlas. In 1995 werd het geheel grondig gerestaureerd.

De heilige Barbara is de beschermheilige van de mijnwerkers, tunnelbouwers, aannemers en soldaten.

(5) CATHARINAKAPEL.

De kapel staat tegenwoordig sinds 2002 bijna op de hoek van de Heerbaan en de Laan van Hagenbroek, de weg naar klooster/kasteel Hagenbroek.

Vroeger stond de kapel in de buurtschap Santfort ter hoogte van het huidige viaduct over de A2. Het kapelletje moest in de twintigerjaren van de 20e eeuw wijken voor de aanleg van het kanaal Wessem - Nederweert.

Nu staat de kapel op een plateau van maaskeien, omzoomd door kinderkopjes. In het plateau is een mozaïek aangebracht met  de vorm van een wiel. Dit heeft te maken met haar marteling.

In de gevel is in hardsteen de naam van de kapel vermeld en op een zijgevel het jaartal van de heroprichting.

De kapel staat op een plint van ongeschilderde baksteen. Op de hoeken en in de punt van het dak zijn hardstenen sluitstenen aangebracht. De nis wordt afgesloten door een ijzeren smeedwerk. Het ia afgedekt met een zadeldak van geschilderde betonplaten.

In de nis van het kapelletje staat een beeldje van de heilige Catharina.

De heilige Catharina van Alexandrië werd, omdat ze weigerde haar geloof af te zweren, veroordeeld tot de dood op het rad.

Echter toen het rad in werking werd gesteld verbrijzelde het, maar uiteindelijk werd ze in 307 onthoofd.

(6) FAMILIEKAPEL.

De kapel staat in het buitengebied van Thorn op de hoek van de Baarstraat en de veldweg 1e Diepstraat in een klein grasveld omringd door bomen. 
De kapel is wit geschilderd met uitzondering van de plint en muizentanden onder het dak, die geel zijn geschilderd.
Een pad van maaskeien omringt door kinderkopjes voert naar de ingang van de kapel. Voor de ingang een mozaïek met de F van Familie.
De kapel heeft een rondbogige toegang, welke wordt afgesloten door een deur met vensters. Boven de deur is een geel geschilderde cirkelnis waarin een kleurige tegel is gemetseld met daarop de H. Familie. Naast de ingang is een hardstenen gedenksteen ingemetseld.
De kapel heeft een gebogen dak en een rond koor. Op een verhoging op het dak een ijzeren kruis. 

Oorspronkelijk heeft deze kapel op de hoek van de Baarstraat - Jodenstraatje gestaan. In 1935 werd ze als een ruïne gesloopt. Op initiatief van de Stichting Kruisen en Kapellen Thorn werd in mei 1998 begonnen met de herbouw van een nieuwe kapel.

In de nis van de kapel, welke zacht geel is geschilderd en versierd met Franse lelies staat het beeld van de heilige Familie, voorstellende Jozef, kind Jezus en Maria.

(7) HUBERTUSKAPEL.

De kapel staat in het buitengebied van Thorn vlak aan de grens met de plaats Ittervoort aan de ingang van de Heerbaan.

De kapel staat op een zwart geschilderde bakstenen plint. 

Om en voor de kapel maaskeien ingesloten met kinderkopjes met in het midden een mozaïek met de letter H van Hubertus.

Boven de hardstenen naamplaat twee hardstenen platen met de jaartallen 1769, de eerste bouw van de kapel en 1989 het jaar van de volledige restauratie.

Voor- en achtergevel steken iets uit boven het zwart geschilderde dak.

Aan ieder zijde van de nis een hardstenenplaat en onder de nis een hardstenen uitstekende balk.

De nis is afgesloten ter bescherming door ijzeren vlechtwerk.

Het inwendige van de kapel is eenvoudig wit geschilderd en op het altaar staat een beeld van de heilige Hubertus gekleed als bisschop.

Hubertus van Luik (655 - 727) was de laatste bisschop van Maastricht en de eerste van Luik.

Hubertus eigenlijke naam was Huibert, was een zoon van de hertog van Aquitanië en leidde een werelds leven. Op een Goede Vrijdag in het jaar 683 ging hij vrolijk op jacht, hoewel dat een zeer oneerbiedige activiteit was op die dag. In het dichte woud bespeurde hij een groot hert en joeg er achter aan met zijn jachthonden. Toen hij het hert bijna te pakken had, daar het door de woeste honden was omsingeld en hij het dier wilde neerschieten keerde het hert zijn kop naar hem toe. 

Op dat moment verscheen er een lichtend kruis tussen het gewei. Een stem zei hem naar Lambertus van Maastricht te gaan. Sint Hubertus staat nu bekend als patroonheilige van de jacht.

(8) JACOBUSKAPEL.

De Jacobuskapel ligt aan de Kessenicherweg net op de rand van het historisch centrum van Thorn.

De kapel ligt in een tuin aan de daarlangs lopende pelgrimsweg naar Compostella.

De kapel werd in eigen beheer gebouwd door de heer B. Drager en werd in 2000 ingezegend.

Het geheel is uit baksteen opgetrokken en zo ook het zadeldak. De dakhoeken en nok zijn verstevigd met hardstenen hoekstenen en noksteen.

Boven de hoge bakstenen plint is de kapel wit geschilderd. In de noksteen van het dak het jaartal 2000.

De nis is ook omlijst met hardsteen en boven de nis de naam St.Jacobus. De nis wordt beschermd met een vlechtwerk van ijzer. Ook deze kapel heeft de traditionele toegang met maaskeien en het mozaïek met de letter J van Jacobus.

Op de zijgevel van de kapel op een hardstenen plaat de spreuk "Quo Vadis" (Waarheen gaat Gij?)

 Op een klein altaar in een houten nis staat het beeld van Jacobus gekleed als een pelgrim. Voor hem ligt een Jacobsschelp en rechts van hem een kelk met een hostie.

Het geheel is om de pelgrims naar Compostella sterkte toe te wensen op deze lange reis.

(9) JOBKAPEL.

De Jobkapel ligt op een pleintje Aan St.Job in de bebouwde kom van Thorn.

De oorspronkelijke kapel was een kleine niskapel en werd afgebroken in 1910, waarna men met de bouw van een nieuwe kapel begon. Deze nieuwe kapel werd in 1953 weer afgebroken en maakte plaats voor de huidige grotere kapel welke geheel uit baksteen is opgetrokken. Deze werd in 2005 gebouwd en kwam in 2006 gereed.

De kapel heeft een rondbogige ingang met een deur voorzien van glazen vensters. Ook in de zijgevels zijn rondbogige vensters geplaatst. Deze vier vensters zijn voorzien van glas-in-lood van Piet Schoor. 

Voor de kapel ligt een mozaïek van maaskeien met daarin de J van Job.

( De afbeelding van Job is niet uit de kapel.)

De heilige man Job wordt meestal afgebeeld op een mesthoop en is met zweren overdekt.

De heilige Job wordt aangeroepen als trooster bij allerlei onheil, tegen besmettelijke ziekten, melaatsheid, zweren en armoede.

Hij moet de gelovigen beschermen tegen roddels, een onrustig geweten en ook bij onweer tegen hagelschade aan huis en gewas.

Vreemd genoeg is hij ook nog de beschermheilige van de muzikanten.

(19) JOZEFKAPEL.

De Jozefkapel ligt aan een holleweg van de Baarstraat aan de achterzijde van het landgoed Hagenbroek, waarop het voormalige klooster/kasteel Hagenbroek ligt.

De voorloper van deze nieuwe kapel gelegen op het gebied Hagenbroek viel in de jaren 60 van de vorige aan ten prooi aan vandalisme.

De huidige kapel is het ontwerp van de Thorne architect Dré Corstjens en werd in de jaren 2010-2011 door leerlingen van de Gilde Opleidingen uit Roermond op het terrein ervan gebouwd. Met behulp van een kraanwagen werd het complete gebouwtje op 4 oktober 2011 op de huidige plaats neergezet.

Op een eenvoudig betegeld altaar staat een beeld van Jozef dragend kind Jezus.

Jozef is de beschermheilige van huis en haard, timmerlieden en arbeiders.

Bij de instorting van de huizenmarkt riepen veel wanhopige huizenbezitters, die hun huis te koop hadden staan, de hulp in de Sint Jozef.

Men begroef zijn beeldje op zijn kop in de tuin. In dit ritueel leeft een Middeleeuwse traditie voort om heiligen aan te sporen hun best voor je te doen en ze zo onder druk te zetten.

(10) NEPOMUCENUSKAPEL.

De Nepomucenuskapel ligt aan het Lindepad in de nieuwbouwwijk van Thorn.
Het is een ruime witgeschilderde bakstenen kapel met een zadeldak, dat met leien is gedekt, met daarop aan de achterzijde een kruis en de voorzijde een kleine klokkentoren.
De kapel staat klein plateau van rode bakstenen. De hoeken van de voorgevel worden gesteund door steunberen. In de voorgevel zijn een spitsvormig toelopende toegang en daarnaast aan iedere zijde een langwerpig spitsvormig toelopend venster.

In de zijgevels aan de voorzijde een lang spitsvormig venster en nog twee kleine spitvormige vensters.
Uit de achterzijde steekt een halfronde nis uit.
De binnenkant bestaat uit twee delen. Men komt binnen in het kleinste gedeelte waar plaats is om te bidden. Dit deel wordt afgesloten met een ijzeren hek van het barok altaar

Op het altaar staat een beeld van de heilige Nepomuk als priester, patroon van het biechtgeheim.
Dit beeld stond in de voormalige kapel.

De oorspronkelijke kapel werd in 1742 gesticht en stond op de tweesprong van de Casino - Wilhelminalaan en leek veel op de Annakapel. Daar er een tramhalte, café en een weegbrug op die plaats moest komen werd de kapel in 1900 afgebroken.
De nieuwe kapel werd aan het Lindenpad gebouwd, welk pad liep naar de kapel onder de Linden.
Nieuwbouw uitbreidingen van de gemeente deden de kapel in de bebouwde kom terecht komen.

(11) KAPEL ONDER DE LINDEN.

De Kapel onder de Linden is wel de meest bekende kapel van Thorn en wordt ook wel de Loretokapel genoemd. Het geheel heeft een zadel;dak en ingang en vensters met omlijstingen van hardsteen.
De kapel werd gebouwd in 1673 in opdracht van de kanunnikes/gravin Clara Elisabeth van Manderscheidt-Blanckenheim naar voorbeeld van de Loretokapel in Loveren nabij Baarle-Nassau.
Ze vormt een kopie van het heilig huisje van Nazareth dat volgens de legende tijdens de kerkvervolging in de middeleeuwen door engelen was overgebracht naar het Italiaanse stadje Loreto.
De kapel werd in 1811 in westelijke richting uitgebreid en in 1898 werd aan de noordzijde een biechthal toegevoegd.

Het interieur met rijk stukwerk dateert uit de 1675 en de schilderingen uit 1813.
Het altaar met zijn prachtig gesneden eikenhouten hekwerk in barokstijl uit 1681 en de geschilderde medaillons uit 1675.
In de uit 1811 daterende aanbouw bevinden zich eveneens geschilderde medaillons uit 1813, die o.a. Mariafeesten uitbeelden.

(12) KAPEL O.L.VROUW VAN RUST.

Deze kapel ligt in de omringende muur van het landgoed Hagenbroek een kasteel/klooster.

Na de kapel wordt de muur lager. 

De muur ligt haaks op de lager gelegen weg en de kapel wordt vaak aan het gezicht ontrokken door hogere gewassen zoals mais.

Om het aan de weg gelegen elektriciteitshuisje loopt een pad naar de kapel.

De kapel is waarschijnlijk meer dan honderd jaar oud en dateert uit het begin van de 19e eeuw.

In 1962 werd de kapel grondig gerestaureerd.

Het altaar staat in een nis tussen twee zuilen en de nis is aan de achterzijde afgedekt door een lichtblauw gordijn.

Op een verhoging met daarop de tekst "Onze Lieve Vrouw van Rust"staat een beeld van Maria en op haar kind Jezus.

Beide figuren dragen een kroon.

In de achterzijde van de kapel, gelegen op het landgoed Hagenbroek bevindt zich een mooi glas-in-lood venster. 

(13) PETRUSKAPEL.

De Petruskapel is gelegen in het buitengebied van Thorn op de hoek van de Panheeldersteeg en de Segershof.
Het is een eenvoudige bakstenenkapel met een zwart zadeldak. De kapel heeft een boogvormige toegang en staat op een klein plateau van maaskeien omringt door kinderkopjes met in het midden een mozaïek met de letter P van Petrus.
In de boog boven de deur met twee smalle lange vensters is een versiering aangebracht met de naam Petrus en twee gekruiste sleutels.

Vroeger stond er een Petruskapel langs de weg Wessem - Thorn welke dateerde uit de eerste helft van de 19e eeuw. Deze kapel werd gedurende de Tweede Wereldoorlog verwoest. De huidige kapel is opgericht in 1993.

De binnenzijde van de kapel is uitgevoerd met schoon metselwerk. Op een zeer fraai geschilderd altaar staat voor een poort, vermoedelijk voorstellende de hemelpoort, een klein beeld van Petrus. In zijn rechterhand heeft hij een op zijn kop staand kruis, wat verwijst naar de vertelling dat hij ondersteboven is gekruisigd. Aan zijn voeten een zeer kleurijke haan, die weer verwijst naar de uitspraak van Jezus: 'Voor de haan driemaal heeft gekraaid zult gij mij driemaal verloochend hebben".
In zijn linker hand heeft Petrus een doek, waarmee hij zijn tranen wegveegt

(14) ROCHUSKAPEL.

De Rochuskapel staat in het buitengebied van Thorn aan de splitsing van de Heerbaan en de 1e Diepstraat, links van de kapel.

Het is een eenvoudige witgeschilderde niskapel voorzien van een zadeldak van zwart geschilderde betonplaten.

De kapel staat op een klein plateau van maaskeien omringt door kinderkopjes met in het midden een mozaïk

met met een kruis. 

Boven de nis zijn twee hardstenen platen aangebracht met de naam van de kapel en twee jaartallen, de eerste 1776 van de eerste oprichting van de kapel en 1989 van de volledige restauratie.

De nis wordt omringt door zware zwarte balken en is voorzien van een ijzeren vlechtwerk.

In een witgeschilderde nis in de kapel staat een beeldje van de Heilige Rochus
 Hij draagt een karakteristieke hoed en een wandelstaf. Op zijn  ontblootte linkerbovenbeen is een bloeden wond te zien en daarnaast zit zijn hond.
De heilige Rochus is de beschermheilige tegen pest en andere ziekten.

WEGKRUISEN.

Een wegkruis of een veldkruis meestal voorkomend in rooms-katholieke streken staan op een kruising van veldwegen of straten.

Het is een religieuze uiting die de voorbijganger er aan moet herinneren dat Christus aan het kruis is gestorven.

Deze kruisen bestaan uit stenen, ijzeren en houten varianten.

Ze werden meestal geplaatst door rijke inwoners, boeren of verenigingen.

Een bijzonder vorm heeft het hagelkruis, het heeft twee dwarsbalken waarvan de ene korter is dan de andere. Het kruis wordt meestal geplaatst op een wegkruising en zou slechte zaken moeten afweren, zoals onweers- en hagelschade aan woning en gewas.

 (15) WEGKRUIS HEERBAAN.

Dit wegkruis staat op de kruising van de Heerbaan en de Sleestraat. Het staat op een klein plateau van maaskeien omringt door kinderkopjes.

Het is een eenvoudig houten kruis met daaraan de gekruisigde Christus.

Een voorganger van dit wegkruis stond vroeger bij de kapel onder de Linden. het 17e eeuws corpus afkomstig van dit kruis bevind zich nu in de parochiekerk. 
In de jaren vijftig van de vorige eeuw wordt het kruis als volgt omschreven: "Een 272½ cm hoog kruis. De vrije balken enigszins versierd door bewerking. Boven het kruis een soort dak van twee planken. het corpus is 120 cm lang."


Nadat het kruis bij een verkeersongeval in 1990 geheel werd vernield werd het in zijn huidige uiterlijk vernieuwd voorzien van een duurzame houtsoort.

(16) WEGKRUIS SANTFORT. 

Dit kruis staat al eeuwen lang vermeld op kaarten van de provincie Limburg. Reeds in 1869.

In 1962 werd het grotendeels vergane houtwerk in zijn geheel vernieuwd en het zwaar door roest aangetaste corpus schoongemaakt. Tijdens deze schoonmaak ontdekte men een beschadiging van een granaatscherf, wat moet zijn gebeurd tijdens de hevige gevechten rond het kanaal Wessem-Nederweert in de winter van 1944.

NISBEELDEN.

Nisbeelden zijn over het algemeen in een nis aan een gevel geplaatst.

Vaak boven de voordeur of net onder de nok van de gevel.

Deze nissen met de daarin geplaatste heilige moesten de woning of stal beschermen.

(17) NISBEELD JOHANNES NEPOMUCENUS.

 Dit nisbeeld bevindt zich in de gevel van de voormalige watermolen gelegen aan de Beekstraat aan de rand van het historische centrum van Thorn.

Deze watermolen, de Kraakermolen gelegen aan de Thornerbeek, dateert uit 1310.
Het huis is witgeschilderd en heeft een zadeldak en houten kozijnen.
In 1880 werd de molen uitgebreid en deed dienst als industrie- en poldermolen.
In 1959 werden de laatste resten van het waterrad verwijderd.

 (18) NISBEELD H. PAULUS.

Dit nisbeeld is hoog in de bakstenen gevel van het pand nummer 39 aan de Trippaardstraat, hoek Meers, geplaatst.

Paulus is de patroonheilige van o.a. schrijvers, journalisten, krantenredacties, musici, ruiters, zadelmakers, zeilmakers etc.