.png)
DONDER EN BLIKSEM ALSOF DE GODEN
VERTOORND ZIJN.
Rond het verschijnsel onweer bestond vroeger veel bijgeloof en het veroorzaakte zodoende veel angst onder de mensen. Tegenwoordig weet men wel beter.
Onweer is een of meer elektrische ontladingen in de vorm van bliksem gepaard gaande met donder.
De zeer sterke elektrische velden, welke nodig zijn voor elektrische doorslag in de atmosfeer, worden gegenereerd door mechanismen, die zetelen in de onweerswolk, een cumulonimbus. Het belangrijkste proces, dat bij temperaturen beneden het vriespunt separatie van elektrische lading inleidt, is de bevriezing van onderkoelde waterdruppeltjes. Bij het bevriezen van het druppeltje springen ijssplintertjes af, die een positieve lading hebben; de overblijvende bevroren rest houdt dus een negatieve lading.
De krachtige opwaartse luchtbewegingen in de onweerswolk voeren de kleine positief geladen wolkelementen snel omhoog naar de bovenkant van de wolk; de zwaardere negatieve deeltjes blijven achter op lagere niveaus. (Zie figuur hier onder.)
( Rood is gebied met positief geladen deeltjes en groen met met negatief geladen deeltjes.)
Bij temperaturen boven het vriespunt (derhalve in de lagere delen van de wolk) is er een ander mechanisme dat de ladingseperatie leidt.
Bij aangroeiende waterdruppeltjes kan de valsnelheid zo groot worden dat de druppel in stukken uiteenvalt. De grotere delen verkrijgen bij het uiteenvallen een positieve en de kleinere een negatieve lading.
Het verschil in valsnelheid voert hier tot een ontladingsverdeling in omgekeerde zin als bij het eerder beschreven proces.
De donder waarmee een elektrische ontlading gepaard gaat is een gevolg van het plotseling uitzetten en inkrimpen van de lucht in de bliksembaan. Het geluid van het punt van de soms kilometers lange bliksembaan dat het dichtst bij de waarnemer is gelegen wordt het eerst gehoord (snelheid van het geluid: ongeveer 340 meter per seconde); daarna volgt het geluid afkomstig van verderaf gelegen delen van de baan.
Lengte, vorm (aantal vertakkingen) en oriëntatie van de bliksem ten opzichte van de waarnemer bepalen het geluid van de donder, dat kan variëren van een enkele slag tot een seconden lang aanhoudend gerommel.
De verdeling van het aantal dagen met onweer over de aarde staat in directe relatie met de voorwaarden voor het ontstaan van sterke elektrische velden. De totale elektriche lading, die bij bevriezing of uiteenvallen van de druppeltjes ontstaat en daarna wordt uitgevoerd, neemt toe naarmate meer druppeltjes bij het proces zijn betrokken. Het aantal druppeltjes dat bij condensatie kan ontstaan hangt af van het waterdamp gehalte van de lucht waarin, en de snelheid waarmee een wolk tot ontwikkeling komt.
Behalve een voldoend groot waterdampgehalte zijn voor seperatie van deeltjes met tegengestelde lading ook krachtige opwaartse luchtstromingen noodzakelijk. Daarvoor is nodig dat het verticaal evenwicht van de atmosfeer onstabiel is, waardoor cumulonimbi kunnen ontstaan.
Bij gelijk blijvende temperatuur in de bovenlucht neemt de onstabiliteit toe naarmate de lucht in de onderste lagen van de atmosfeer sterker wordt verwarmd. Vandaar dat de onweersfrequentie in de tropen en op gematigde breedten boven land aanzienlijk groter is dan boven zee.
Het geringe aantal dagen met onweer op hoge breedten zowel boven land als boven zee is hoofdzakelijk een gevolg van het geringe waterdampgehalte van koude lucht.
De bliksem zal ten alle tijden bij een ontlading het hoogte aanwezige voorwerp opzoeken om in te slaan.
Veelal zijn dit hoogspanningsmasten, kerktorens, zelfs vliegtuigen, maar in het open veld een hoge boom.
Het is daarom ten sterkste af te raden om bij een onweer onder een hoge boom te gaan staan schuilen, daar bij een bliksem inslag niet alleen de boom wordt geraakt maar ook mens of dier dat er onder staat te schuilen, wat de dood tot gevolg kan hebben.
Dieren in het open veld maken zich bij een onweer zo klein mogelijk of gaan, wat koeien veelal doen, met hun kop boven het water van een aanwezige sloot of vaart staan.
Wolkenbliksems komen veelvuldiger voor dan ontladingen tussen wolk en aarde.
De verdeling van het aantal dagen met onweer over de aarde staat in directe relatie met de voorwaarden voor het ontstaan van sterke elektrische velden. De totale elektriche lading, die bij bevriezing of uiteenvallen van de druppeltjes ontstaat en daarna wordt uitgevoerd, neemt toe naarmate meer druppeltjes bij het proces zijn betrokken. Het aantal druppeltjes dat bij condensatie kan ontstaan hangt af van het waterdamp gehalte van de lucht waarin, en de snelheid waarmee een wolk tot ontwikkeling komt.
Behalve een voldoend groot waterdampgehalte zijn voor seperatie van deeltjes met tegengestelde lading ook krachtige opwaartse luchtstromingen noodzakelijk. Daarvoor is nodig dat het verticaal evenwicht van de atmosfeer onstabiel is, waardoor cumulonimbi kunnen ontstaan.
Bij gelijk blijvende temperatuur in de bovenlucht neemt de onstabiliteit toe naarmate de lucht in de onderste lagen van de atmosfeer sterker wordt verwarmd. Vandaar dat de onweersfrequentie in de tropen en op gematigde breedten boven land aanzienlijk groter is dan boven zee.
Het geringe aantal dagen met onweer op hoge breedten zowel boven land als boven zee is hoofdzakelijk een gevolg van het geringe waterdampgehalte van koude lucht.
Veelal zijn dit hoogspanningsmasten, kerktorens, zelfs vliegtuigen, maar in het open veld een hoge boom.
Het is daarom ten sterkste af te raden om bij een onweer onder een hoge boom te gaan staan schuilen, daar bij een bliksem inslag niet alleen de boom wordt geraakt maar ook mens of dier dat er onder staat te schuilen, wat de dood tot gevolg kan hebben.
Dieren in het open veld maken zich bij een onweer zo klein mogelijk of gaan, wat koeien veelal doen, met hun kop boven het water van een aanwezige sloot of vaart staan.
Wolkenbliksems komen veelvuldiger voor dan ontladingen tussen wolk en aarde.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten