'ZIEN EN WETEN': VLISSINGEN ONTDEKKEN. GEVELS, GEVELSTENEN, SNIJRAMEN, ETC. (DEEL 2)

DE STAD VAN DE ZEEHELD

MICHIEL DE RUYTER.

DEEL 2.

VLISSINGEN ONTDEKKEN.

We verlaten de Walstraat en nemen een kijkje in Groenewoud en gaan daarna verder via Zeil en Markt naar het Arsenaalplein. Lopen hierna terug naar de Markt en gaan verder op de Nieuwe Dijk naar het Bellamypark. Van het Bellamypark gaan we naar de Grote Kerk en de Sint-Jacobsstraat, en lopen via de Lepelstraat weer naar het Bellamypark. Bezoeken het Beursplein en gaan via het Bellamypark naar de Hellebardierstraat en komen uit op de Breewaterstraat. Hierna lopen we via de Slijkstraat en de Bakkersgang naar de Molenstraat. Hier eindigt het 'Vlissingen ontdekken'.

Van links naar rechts Groenewoud:

Scheepjes met bomen op de achtergrond. nr. 63.

Zeilscheepje. nr. 97.

BEELDENHUIS.

Het Beeldenhuis is een 'stadspaleis' met een monumentale natuurstenen pilastergevel in de Lodewijk XIV-stijl, gelegen in de Hendrikstraat 12.

Het Beeldenbuis werd in 1730 gebouwd aan de Dokkade en in 1930--34 verplaatst naar de (prins) Hendrikstraat.

Het Beeldenhuis werd gebouwd in opdracht van in Vlissingen geboren avonturier Johan van Westerwijck.

Westerwijck vertrok op jonge leeftijd naar Oost-Indië en vergaarde daar in korte tijd groot fortuin.

Hij keerde in 1727 schatrijk terug naar Vlissingen en breidde zijn vermogen uit als bewindvoerder van de West Indische Compagnie en als reder. Ook werd hij schepen in de gemeente raad.

De barokke voorgevel is rijkelijk van decoraties voorzien. Op het timpaan is het wapen van Van Westerdijck te zien, voorstellende een vis en drie gouden sterren, dat wordt vastgehouden door twee tritons. Op het fronton staat een beeld van Neptunus omgeven door vier zeepaarden met aan weerszijden vier allegorische vrouwfiguren die van links naar rechts symbool staan voor de werelddelen Afrika, Europa, Azië en Amerika.

Er gaat een legende dat het in het Beeldenhuis zou spoken, nadat Van Westerwijck zelfmoord pleegde in zijn tuin op zijn buitenplaats Lammerenburg. Om de zelfmoord te verdoezelen werden de bedienden omgekocht en werd het lichaam naar het Beeldenhuis gebracht en zo kon hij dan alsnog op 15 juli mat alle statie naar de Sint-Nicolaaskerk worden gereden waar hij werd begraven.

Sindsdien daalde de geest van Van Westerwijck iedere nacht om klokslag twaalf uur langs de brede houten trappen van het Beeldenhuis naar beneden en op de dag van zijn overlijden was het linker beeld van de vrouwfiguur Afrika naar beneden gevallen en in stukken gebroken. Een vervangend beel werd niet veel later na de plaatsing door de bliksem inslag verwoest. Een derde beeld werd in 1809 geraakt door een kogel tijdens de beschieting van de stad door de Engelsen.

Hoewel het beeld volgens de legende nooit meer vervangen zou zijn is op de plaats van het ontbrekende beeld 'Afrika' een houten replica geplaatst.

Van links naar rechts Hendrikstraat:

Gekroond alliantie wapen van? nr. 25.

De Brouwerie van de Meyboom.

anno 1669. nr. 76-78.

HET ARSENAAL

Het Arsenaal is gelegen aan het Arsenaalplein.

Het gebouw is in 1823 opgetrokken op de fundamenten die de Franse bezetters hadden achtergelaten. In opdracht van Napoleon Bonaparte, die in 1811 Vlissingen bezocht, na het bombardement in 1809, werd het plan opgevat om naast de versterkingen een militair hospitaal in Vlissingen te laten bouwen. Ten zuiden van de Engelse Haven werd daarvoor de hele wijk 'Oude Timmerwerf' gesloopt. De Fransen werden echter verslagen voordat het gebouw werkelijk werd opgetrokken. De Nederlands krijgsmacht besloot op de fundamenten een magazijn voor de artillerie te bouwen.

In 1980 besloot het Ministerie van Defensie het magazijn en de terreinen af te stoten en aan Vlissingen ter beschikking te stellen in ruil voor de vestiging van de marine kazerne aan de Buitenhaven.

Het gebouw heeft nadien veel functies gehad en was als laatste een museum met maritieme attracties en is sinds 2021 gesloten.

Van links naar rechts Nieuwendijk: Wapen van Zeeland en Vlissingen. nr. 13; Alliantie wapen van Parker - Buren. nr. 41.

ZEEUWS MARITIEN MUZEEUM.

Het Zeeuw Maritiem muZEEum is gelegen aan de Nieuwedijk bij de jachthaven.

Het museum is gevestigd in een gebouwencomplex met panden uit de 16e, 17e, 18e en 21e eeuw.

Deze panden zijn door moderne architectuur met elkaar verbonden.

Een van de belangrijkste is het pand van Zeeuwse koopmans- en redersfamilie Lampsins; Cornelis Lampsins liet dit huis in 1641 op de Engelse Kade, nu de Nieuwedijk, bouwen in de destijds nieuwe stijl van het Hollandse classicisme. Het diende als woonhuis en kantoor voor het befaamde handelshuis Lampsins.

Michiel de Ruyter was er op 12 jarige leeftijd in dienst als touwslager.

(Allinatiewapen Lampsins - Schot op de timpaan.)

Achter het Lampsinshuis bevinden zich ook de originele pakhuizen, welke ook deel uitmaken van het museum.

Van links naar rechts Bellamypark:

Wapen van Maastricht en Rotterdam.

nummer 7.

Dit is het oude hert. nr. 13.

BELLAMYPARK.

Het Ballamypark was voorheen de Koopmanshaven of Bierkaai. Deze werd in 1909 gedempt en kreeg de naam Bellamypark, vernoemd naar de aldaar geboren dichter Jacobus Bellamy

Dat is eens een belangrijke haven is geweest in het hart van Vlissingen getuigen de vele oude panden die nu om het park zijn gelegen.

In het park staat een fraai fontein, wat bestaat uit een vijver met in het midden een zuil, waarop plaquettes met de tekst: 'Nationale hulde aan Elisabeth Wolff geboren Bekker en Agatha Deken 24 juli 1884 Vlissingen'. Beide dames waren schrijfsters.

Bovenop is een schaal met leeuwenkoppen. De fontein spuit het water vier meter omhoog, dat wordt opgevangen in de waterkom, waarna het door verschillende openingen in de vijver belandt.

Het fontein dat eerst geplaatst was op het Betje Wolffplein en later naar het Bellamypark verhuisde is onthuld 80 jaar na het overlijden van Betje Wolf en 146 jaar na haar geboorte dag 24 juli 1884.

Nieuwstraat 16. Zakkendrager.

GROTE OF SINT-JACOBSKERK.

De Grote of Sint-Jacobskerk in Vlissingen is gelegen op de Oude Markt; rondom lopen de straten Achter de Kerk, Branderijstraat en Lepelstraat.

De kerk is een combinatie van een pseudobasiliek en een hallenkerk: de zijbeuken zijn bijna even breed als het middenschip, de drie beuken hebben elk een eigen gewelf en het middenschip steekt boven de zijbeuken uit hoewel een lichtbeuk ontbreekt.

De kerk werd tussen 1308 en 1328 gesticht. Uit deze tijd stamt het onderste stenen gedeelte van de Sint-Jacobstoren. De gotische spits werd in 1501 vervangen door een houten bekroning die op de huidige lijkt. In die periode beklom de 10 jarige Michiel de Ruyter deze toten spits.

Het carillon in de toren van de kerk is het vierde en de laatste dateert uit 1951.

In 1911 werd de kerk zwaar beschadigd door een brand. Door de brand stortte de torenspits naar beneden op de rest van het kerkgebouw. Kerkorgels en inrichting gingen verloren.

In de kerk is een aantal grafstenen te zien, deze liggen in de zijportalen. Ooit lagen er 466 graven in de kerk, maar na de brand van 1911 is er maar een klein deel teruggelegd ter versiering. Nu zijn in de kerk nog maar één epitaaf, acht rouwborden, waaronder die van Cornelis Lampsins

(links) en één grafmonument te zien.

Het grafmonument (rechts) in de vorm van een naald, is van Daniël Octavus Barwell, een passagier van het schip de Woestuin dat scheepbreuk leed.

Van links naar rechts Sint-Jacobsstraat:

Drievaten. nr. 4.

Den Bossche torenbou die ick hier doe stelle ter eeren van Nassov tot spil al syn rebel(le).

nummer 10.

BEURSGEBOUW.

Het Beursgebouw is gelegen op het Beursplein 1.

Het werd opgericht in 1635 in de Hollandse renaissancestijl. op de plaats van het oorspronkelijke beursgebouw uit 1540. Het was gelegen aan de toegangsweg naar de Westerschelde, het plein aan de aangrenzende Smallekade was toen nog een haven.

In 1816 werd de beurs verbouwd,. Van het beursgebouw met bogengalerij en kleine ramen in de vensters werd het een neoclasicistisch gebouw met rechte zuilen op de begane grond en grote vensters op de verdieping.

De beurs heeft een klokkentoren en in 1635 op 21 juni werd de klok besteld bij klokkenmaker Janus Matton. De klok werd als horloge specifiek voor de toren besteld. Op het huidige uurwerk staat het jaartal 1628, maar hoort officieel 1672 te zijn. Vermoedelijk werd werd het uurwerk dat jaar vernieuwd.

Het gebouw heeft in de loop der eeuwen verschillende eigenaars en functies gehad, maar werd uiteindelijk in 1929 door de gemeente geschonken aan de Vereniging Hendrick de Keyzer, onder voorwaarde dat het gerestaureerd zou worden.