INDONESIË. VERVOERSMIDDELEN VAN TOEN, EN NOG HEDEN.

 

 VERBANNEN UIT HET CENTRUM

            VAN GROTE STEDEN, 

MAAR HEEFT HET NOG STEEDS

                  OVERLEEFD.

DE BETJAK.

Een betjak, in de huidige Indonesische spelling: becak, is een fietstaxi. Er kunnen één of twee passagiers vervoerd worden in een bakje met eet een zetel, maar er zijn voor de bevolking echt uitzonderingen. 

Het verschil tussen een betjak en een riksja is dat bij een betjak de passagier vóór de bestuurder zit en bij de de riksja erachter. Hij is ontstaan op Java, maar bestaat heden nu ook op Sumatra, Kalimantan en Sulawesi. Vooral in de Javaanse stad Yogyakarta komen ze zeer veel voor, maar zijn vaak het type voertuig voor een toeristenval. Al een paar honderd jaren vervoerden deze becak fietsers hun passagiers. Men kenden in die tijd geen ander vervoer van thuis naar de markt en terug afgeladen met boodschappen, er was geen ander openbaarvervoer voor de lokale bevolking. Het is zelfs een beroep dat van vader op zoon is gegaan.

Het was voor de jaren'90 heel gewoon, dat als in het centrum boodschappen had gedaan, dat je een becak nam om naar je onderkomen te komen. Bij ieder winkelcentrum of markt stonden zij in een rij op hum klanten te wachten op hun vrachtje.

Als westerling vond je dit vaak mensonterend, maar we vergaten dat dit al een zeer oud beroep was in openbaar vervoer waarmee het dagelijks brood voor een gezin werd gewonnen.

Ze kenden iedere steeg, straat of wijk, maar als passagier voorin het bakje te zitten, eiste vooral voor een westerling stalen zenuwen, want ze doorkruisten het verkeer onder het moto wie maakt mij wat.

Bij de modernisering van de stad Jakarta, de opkomst van veel taxibedrijven waarvan de eigenaars weer een vinger in de politiek hadden, werd geprobeerd de becak uit Jakarta te verdrijven. Het moto was dat deze becak´s volgens de regering zorgeden voor overlast. Ze zouden de oorzaak zijn van files in het drukbevolkte Jakarta. Maar naar de honderdduizend motorfietsen werd niet gekeken.

Ze verplaatsen zich naar de buitenwijken waar ze nog steeds rondrijden.

Veel van deze becak´s  waren met de jaren aangesloten bij een coöperatie waarvoor zij werkten en hun inkomen kregen.

De betrouwbaarheid van een becak, is in mijn persoonlijke ervaring, dat ik van mijn onderkomen  toen des tijds voor mijn werk in Jakarta een becak fietser had die me in de ochtend keurig op tijd stond op te wachten om mij naar mijn werk te brengen. In de namiddag stond hij weer op me te wachten. Deze man was goud waard en heb zodoende zijn familie leren kennen. Het is het symbool van Indonesië.

Maar er zijn altijd uitzonderingen, en wordt de becak ook voor voor het vervoer van goederen gebruikt.

Je staat versteld hoeveel vracht er op zo'n voertuig wordt geladen.

TIJDEN VERANDEREN DE BECAK WORDT GEMOTORISEERD. 

De becak is er ook in een gemotoriseerde vorm, dan heet het een bentor of baja.

Bij dit vervoersmiddel zit het passagiersbakje naast de motor gemonteerd, waardoor de bestuurder een beter zicht heeft op het overige verkeer.

Ze verplaatsen zich op hoge snelheid slingerend door het verkeer en zijn in feite een gevaar op de weg.

Het is daarom niet verwonderlijk dat ze geweerd worden uit het centrum van de grote steden.

Op het platteland zijn ze zeer geliefd om grotere afstanden af te leggen. Ook hier geldt het voorschrift maximaal twee passagiers, maar de waarheid is vaak geheel anders.

Bentor is de afkorting van Becak Motor, een driewielig voertuig dat oorspronkelijk uit de provincie Gorontalo komt op Sulawesi. Dit voertuig is een laadruimte zoals een becak die wordt samengesteld door een motorvoertuig van het type motorfiets aan de achterkant toe te voegen. 

Ook bij dit voertuig bestaat het gevaar dat de bestuurder geen ruim zicht heeft op het verkeer voor hem.

Heeft de motorfiets dan geen bakje aan de zijkant of ervoor, dan maar achterop een klein platform waarop alle winkelwaar kan worden uitgestald of worden vervoerd.

HET OUDSTE VERVOER DE RIKSJA.

Het oudste middel; van personenvervoer is de riksja of ook wel trishaw genaamd.

Het is een licht tweewielig karretje, meestal door één man getrokken te voet of met een fiets.

Het was de taxi van geheel Zuidoost-Azië.

Het woord riksja komt van het Japanse woord jinrikisha; jin = mens, riki = kracht en sha = voertuig.

Volgens overlevering werd de uitvinding gedaan door Jonathan Scobie, een Amerikaanse zendeling in Yokohama, Japan.

Het voordeel van de riksja was dat een persoon nu door één bediende kon worden getransporteerd, in plaats van door twee, vier of zelfs nog meer, zoals het geval was bij het gebruik van een draagstoel.

De riksja is zo goed als volledig uit het straatbeeld verdwenen, een enkele kan je nog tegenkomen in oude stadswijken waar veel Chinezen (Chinatown) wonen.

In de jaren 70-80  van de vorige eeuw kwamen ze nog veel voor in het straatbeeld van het oude centrum van Singapore.

Tegenwoordig hebben studenten dit 'beroep' weer opgepakt om in hun vrije tijd een extra centje te verdienen, en ook de prijs voor een ritje zal er niet om liegen.