KANAAL VAN KORINTHE DOORVAART.

 

EEN DOORVAART WAAR OVER

         GEZWEGEN MOEST WORDEN.

UIT HET OUDE ARCHIEF.

De drie belangrijkste in de zeevaart zijn: het Suezkanaal (1869), het Kanaal van Korinthe (1893) en het Panamakaneel (1914). De eerste en de laatste heb ik regelmatig doorvaren doorvaren aan boord van het schip waarop ik was aan gemonsterd, maar het Kanaal van Korinthe is een verhaal apart.

In mijn vaartijd schreef ik wel eens een artikel over hoe en wat aan boord en aanleghavens voor ons maatschappijblad, maar over onze doorvaart van het Kanaal van Korinthe, moest een ieder aan boord het stilzwijgen bewaren tegen over de buitenwereld en vooral kantoor.

Dit hebben we dan ook vele jaren gedaan waardoor het in een vergeet hoekje terecht kwam. Zo vond tijdens het opruimen van mijn archief een envelop met de notitie erop Korinthe kanaal. Het waren een serie kleurenfoto's en negatieven die helaas niet meer te gebruiken waren, maar het wel bijgevoegde verslag.

Na zoveel jaren, en het niet meer bestaan van de rederij en het helaas van de meeste opvarenden die zijn overleden, wil ik dit stilzwijgen doorbreken. 

HET VERHAAL ACHTER HET HET STILZWIJGEN.

Hierin zal ik geen persoonsnamen vermelden en ook niet de naam van het schip.

Het schip een productentanker van rond de 30 000 ton, breed 26 meter en een lengte over alles van 172 meter, kreeg de volgende lading- en losorders. Laden een volle bak gasolie te Rotterdam Pernis en deze in drie havens te lossen: Sète in Zuid-Frankrijk, Korinthe aan het begin van het Korinthe kanaal en als laatste Piraeus de haven van Athene.

Het lossen te Sète gebeurde aan de kade van de vissersschepen en daar het maar een vrij dunne oude ijzeren leiding was naar de opslagtank aan de wal, losten we niet met met de de turbinepomp maar met de strippingpomp. Het was een plaats  waar van ieder van ons die de wal op kon gaan ging genieten van het " fruit van de zee'' 

Maar onder het genot van visgerechten en wijn, rees de vraag  of we door het Kanaal van van Korinthe zouden kunnen varen.

Terug aan boord was het aan de stuurlieden om in de boeken te duiken en hun gegevens deden onze stille wens in rook opgaan. Het kanaal geopend in 1893, was op waterniveau 23 meter breed, aan de top 35 meter breed en had een doorvaartdiepte van 8 meter. Dus deze wens ging op in rook.

Na het lossen van een gedeelte van de lading te Sète, vlak bij Marseille, ging onze reis via de de Middellandse Zee naar Korinthe. We voeren ten zuiden van Sardinië, ronden het zuiden van het eiland Sicilië om in de Ionische Zee uit te komen. Via de Golf van Patras naar de Golf van Korinthe, waar we te Korinthe werden afgemeerd aan de vrachtkade. Op de vrachtkade werden enige staalplaten verwijderd en kwam er een put vrij vol afval en een grote afsluiter welke was afgesloten met een blindflens. Op de ze afsluiter moest dan de losslang worden aangesloten, die weer op het ladingmanifold aan boord werd aangesloten. Het had allemaal de nodige voeten in de aarde, daar er niets gangbaar was en vastgeroest zat. Ook hier moesten we lossen met de strippingpomp naar een hoger gelegen opslagtank. Scheepjes die hier brandstof innamen kregen deze door gravity (zwaartekracht door niveau verschil) aan boord. Maar uitdagend lag daar verder weg de ingang van het Korinthe kanaal.

Door het schip was er een bootverbinding naar de boulevard van Korinthe geregeld en ook hier was het genieten van de zeevruchten, maar deze keer Griekse wijn.

Zo verscheen onverwachts de kapitein van de sleepboot die ons had geassisteerd bij het aanmeren aan de kade, bij onze tafel met een medewerker en een fles Ouzo en glaasjes.

Of het nu aan de Ouzo lag, waarvan het peil in de fles snel daalde; ik weet het niet meer, maar Andreas, zoals we hem maar noemen, daar het een grote zware man was, had knikkend ons verhaal aangehoord en begreep onze wens; het kanaal doorvaren.

Zo vertrok hij met de woorden: "Ik begrijpen ik praten met kapitein met Ouzo. Kosten $50,-  per persoon heen en terug. Andreas heeft groot gezin", en weg was hij en liet ons stom verbaast achter.

Terug aan boord kregen we te horen dat we direct bij het gezag dienden te verschijnen. Andreas was aan boord geweest getuigde de lege fles Ouzo op de salontafel in de kapiteinshut. De ouwe probeerde eerst nog ernstig te blijven met de woorden "Gaan we muiten met behulp van een Griek?" maar schoot in de lach; "jongens hoe is het mogelijk een kanaalcruise", maar onder de volgende voorwaarden: geen onderbezetting aan boord dus wachtenruilen toegestaan en dit met elkaar regelen financieel of inruiluren. Totaal geen kennisgeving hierover naar de buitenwereld (kantoor), dit is een scheepsaangelegenheid. Zo bleven er vijf 'muiters' over met de eis van Andreas: geen foto's van hem of schip en tot het invaren van het kanaal onderdeks te blijven voor spiedende ogen vanaf de wal.

De volgende ochtend om zes uur stonden we aan dek gereed om met behulp van de touwladder over te stappen op de sleepboot, voorzien van een fles J.W. en een door bier voor zijn bemanning.

Stipt op tijd kwam de sleepboot langszij, verlieten wij ons schip en doken op de sleepboot gelijk onderdeks, waar we verrast werden met een ontbijt van ansjovis en knoflookbrood. Eenmaal een controlepost bij de ingang te zijn gepasseerd mochten we aan dek komen.

Het Kanaal van Korinthe is een kunstmatige waterweg die zich uitstrekt over een lengte van 3,2 landmijl van de uiterste zuidoosthoek van de Golf van Korinthe tot de noordwesthoek van de Golf van Egina.

Het kanaal werd in het laatste decennium van de 19e eeuw  aangelegd op de plaats waar de Landengte van Korinthe op zijn smalst is, namelijk 6343 meter. Het lijnrechte kanaal is 23 meter breed en zo´n 8 meter diep met 75 meter hoge wanden. De maximum diepgang voor de doorvarende schepen is maximum 7 meter. Het kanaal verkorte de vaarweg vanuit de Ionische zee tussen Piraeus met 189 zeemijlen. Toch is het maar geschikt voor kleine schepen vanwege breedte en diepgang, die dan door een sleepboot worden begeleid. Lange wachttijden, hoge tolkosten en gevaarlijk manoeuvreren dragen evenmin bij aan het intensief gebruik.

GESCHIEDENIS VAN HET KANAAL.

De stormachtige zuidpunt van de schiereiland Peloponnesos, de Kaap Malea was in de oudheid een gevreesde kaap. Daarom werden vrachtschepen liever aan de enen over van de landengte uitgeladen, op ossenwagens en zes kilometer over de "diolkos", een primitieve spoorlijn, getrokken en aan de andere kant weer te water geladen en ingeladen. Dit intense vrachtverkeer heeft de rijkdom van Korinthe veroorzaakt, er er werden al vroeg plannen gemaakt voor de aanleg van een kanaal.

EERSTE POGING.

In oude Griekse geschriften wordt vermeld dat  het de Korintische tiran Periander de tweede was die concrete pogingen ondernam om de landengte te doorsnijden. Hij was in 627 v.Chr zijn vader opgevolgd en hij bouwde de haven van Korinthe verder uit en liet de 'diolkos' (ossenwagen spoorlijn)  over de landengte bouwen, waardoor men een doorgang door de zee langs de route rond Peloponnesos kon vermijden.

Het geld dat door deze ingreep kon worden uitgespaard, stelde hem in staat om de belastingen in Korinthe af te schaffen.

Hij werd in latere tijden steeds beschouwd als een kwaadaardige tiran, die zelfs zijn eigen familie vermoorde. 

Nadat het orakel van Delphi een negatief advies had gegeven over zijn reeds aangevangen werkzaamheden om een kanaal aan te leggen, kwam hij tot de conclusie dat hij teveel hooi op zijn vork had genomen.

TWEEDE POGING.

Drie eeuwen later haalde de ambitieuze Demetrius Poliorcetes de plannen tot de aanleg van het kanaal opnieuw uit de kast, maar hij ging uiteindelijk niet tot enige actie over, omdat zijn ingenieurs berekend hadden dat er een groot hoogte verschil bestond tussen de Golf van Korinthe en de Golf van Egina, en dat het verbinden  van beide zeeën catastrofale gevolgen zou hebben voor de Sardonische Eilanden.

DERDE POGING.

De Romeinse ingenieurs van Julius Cesar en Caligula gingen opnieuw aan het meten, respectievelijk in 44 v.Chr. en 37 n.Chr, en kwamen tot de dezelfde foutieve conclusie.

Nero de excentrieke keizer bezat genoeg grootheidswaanzin om in 66 n.Chr. de eerste (gouden?) spade in de grond te steken. Dit ging gepaard met indrukwekkend ritueel vertoon, waarbij vooral de gunst van de god Poseidon werd afgesmeekt. Hij liet zelfs een afbeelding van zich zelf  boven uit de rots houwen.
Er werden ruim 6000 Joodse dwangarbeiders aan het graven gezet. Aan de ene kant vorderde men 2 kilometer, aan de andere kant 1,5 kilometer, maar om  allerlei redenen werd het werk op een bepaald moment gestaakt.

VIERDE POGING.

 

Ook Herodus Atticus probeerde het later nog eens, zonder resultaat.

De Byzantijnen en Venetianen raakten niet verder dan de fase van het brainstormen

VIJFDE POGING MET SUCCES.

Vojtech Gerster en herdenkingsplaat aan zijn woning.

Pas in 1882 werden de werken onder leiding van de Hongaarse ingenieur Vojtech Gerster met Frans kapitaal en moderne middelen hervat op 23 april.

Het gehele werk driegde weer afgeblazen te worden na het faillissement van de Franse kanaalmaatschappij. 

Nadat een Grieks consortium onder impuls van geldschieter Andreas 

Syngros (1830-1899) het bestuur van de werken had overgenomen, werd het kanaal op 25 juli 1893 opengesteld voor de scheepvaart.

Links: Opening van het kanaal vastgelegd op een schilderij van Konstantinos Volanakis.

Rechts een oude gietijzeren meet paal met het symbool van de kanaalmaatschappij en het jaartal 1898.

Grote gaten in de kanaalwand herinneren aan de aftocht van de Wehrmacht, het Duitse bezettingsleger, bij hun aftocht in 1944. Bruggen werden opgeblazen, treinstellen werden in het kanaal gestort en stukken uit de wanden opgeblazen om het kanaal te blokkeren. Pas op het einde van de Griekse Burgeroorlog, in 1949, kon het kanaal weer opengaan voor de scheepvaart.

Maar: vrachtscheepjes werden grote containerschepen en kleine olietankers groter en groter, zodoende verloor het kanaal haar belang voor de grote handelsvaart.

ONZE DOORVAART V/V.

Zo begon onze 'kanaalcruise'. Eenmaal uit het zicht van ogen aan de wal kwamen we bovendeks en kregen van Andreas uitgebreide tekst en uitleg over de geschiedenis van het kanaal.

Als dank voor de fles J.W. en het bier kregen we regelmatig Griekse hapjes te eten met een glas Griekse wijn. Andreas zelf en zijn matroos dronken tijdens de vaart geen druppel alcohol.

Eenmaal aan de andere zijde van het kanaal bij Isthmina moesten we weer onderdeks, totdat er een sleeptros was vastgemaakt met een kleine vrachtvaarder met een zeer hoge deklast.

Andreas vertelde ons, dat deze kleine vrachtscheepjes niet rond Kaap Malea varen in het stormachtige jaargetijde, met de kans om te kapseizen.

Duidelijk waren in de kanaalwand de verschillende aardlagen te herkennen, waar in de zachtere lagen een groene vegetatie groeide. Op sommige plaatsen zaten er grote gaten in de wanden welke waren achtergebleven, nadat de terugtrekkende Duitse troepen in 1944, hadden getracht de wanden op te blazen en het kanaal te blokkeren.

Terug in Korinthe bleven we benedendeks totdat het vrachtscheepje de sleeptros had los gegooid, waarna we netjes terug aan boord werden afgeleverd na Andreas bedankt te hebben en hem en zijn maat te hebben uitgenodigd voor een vriendschappelijke drink met een hapje op de boulevard.

Terug aan boord konden we in geuren kleuren onze 'cruise' vertellen. Het lossen was nog niet gereed en zij die het konden gingen die avond naar de boulevard om Andreas te bedanken.

Het was alleen de matroos die op ons wachtte met de mededeling "Andreas is naar mamma en de kinderen om cadeautjes te brengen". Ons geld voor de 'cruise' had hij gelijk omgezet in geschenken.

Het was dan wel een grote grove zeebonk, maar had een klein hart. Samen met de matroos genoten we van de avond. Bij het in en uitvaren v/v van het kanaal was mij door de patrijspoort gezien aan ieder begin een zwart/geel geblokte barricade opgevallen en kreeg daarover een verklaring van de matroos.

AFZINKBARE BRUG.

Aan beide zijden van het Korinthe Kanaal ligt een afzinkbare brug.

Het beweegbare deel van de brug kan verticaal in het water worden afgezonken als er schepen moeten passeren, dat is in het geval een diepte van achtmeter.

De reden voor de bouw van deze bruggen is dat het lokale verkeer niet kilometers ver bergopwaarts moet rijden om naar de andere oever van het kanaal te komen.

Vooral doordat er heden weinig scheepvaartverkeer meer is door het kanaal is het een veel gebruikte overgang voor het kleine lokale verkeer.

De ochtend na onze 'cruise' was het schip gereed met het deel van de lading hier te lossen. Alles werd losgekoppeld en dik in het vet voor de gangbaarheid achtergelaten. Het was een andere sleepboot die ons assisteerde bij het vertrek uit Korinthe. Andreas wad nog niet terug van zijn familie bezoek.

Voor ons aan boord was het op naar Piraeus, rondom de zuidelijke kust van ven Peloponnesos en Kaap Malea. Volgens de weersberichten zou het stormachtig zijn  ten zuiden van het schiereiland, en zodoende was er extra ballastwater ingenomen.

PELOPONNESOS.

Peloponnesos is het grootste schiereiland van Griekenland, en ligt ten zuiden van het Griekse vasteland. Het wordt daarvan gescheiden door de Golf van Korinthe en de Golf van Egina en ermee verbonden door de landengte van Korinthe. Deze landengte wordt doorsneden door het Kanaal van Korinthe. Het schiereiland heeft een bergachtig landschap met toppen tot meer dan 2000 meter hoogte. Vruchtbaar land ligt tussen de bergketens.

Het schiereiland is genoemd naar de Griekse held Pelops, het woord nèsos betekend eiland, hoewel het een schiereiland is.

In de oudheid was Peloponnesos onder andere van belang vanwege het feit dat de stad Sparta, lange tijd een rivaal van Athene, hier lag.

De Saronische Eilanden liggen ten oosten van het schiereiland en de Ionische Eilanden ten westen en zuiden ervan.

Eenmaal terug in de Ionische Zee veranderde het weer. De eerst zo blauwe kleur van de zee ging razendsnel over in een grauwe grijze tint en de golven toonden schuimkoppen.

We waren gewaarschuwd en alles aan boord was stormvast gezet. Het duurde dan ook niet lang eer de golven over het dek spoelden.

Een stormachtige reis die 189 zeemijl korten had kunnen zijn als we door het Korinthe Kanaal gepast zouden hebben.

We voeren met rustiger weer de Egeïsche Zee in en  kregen aan het begin van de Saronische Golf de loods aan boord voor de vaart naar de haven van Piraeus. Piraeus is de grootste haven van Griekenland. In de oudheid was het de haven van Athene.

Hier werden weer wachten geruild met hen die een dagje naar Athene wensten te gaan om de Akropolis te bezichtigen.

De mensen van de 'kanaalcruise' bleven nu aan boord.

Na het lossen van het laatste deel van de lading kregen we als voorlopige ladingorders Rotterdam en zouden dan hopelijk Kaap Malea bij beter weer passeren.

KAAP MALEA.

Kaap Malea is het op een na zuidelijkste punt van het schiereiland Peloponnesos, gelegen in het zuidoosten. Het is de natuurlijke scheiding tussen de Egeïsche Zee in het oosten en de Ionische Zee in het westen. De kaap heeft van ouds her een beruchte reputatie onder de zeelieden. Er heersen onvoorspelbare, regelmatig slechte weersomstandigheden en de zee is er vaak ruw.

Op de punt van de kaap bevindt zich van oudsher een klooster van waaruit de naar verluidt de monniken waken over de scheepvaart.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog hebben de Duitsers een begin gemaakt met de bouw van een militaire post met zwaar geschut op de kaap waarmee ze de controle over de scheepvaartroute konden waarborgen. Toen er in 1944 een einde kwam aan de Duitse bezetting werd de bouw gestaakt.

Het Kanaal wordt heden overspannen door zes bruggen, vijf voor het autoverkeer en een voor de spoorweg. Zij verbinden het schiereiland met het vaste land.

Ondanks dat het kanaal minder belangrijk is geworden voor de moderne vrachtzeeschepen is het zeer intrek bij de cruisevaart.

Het cruiseschip m.v. Braemer heeft deze doorsteek al verscheidene keren gemaakt met aan beide boordzijden nog geen 50 centimeter ruimte.

Het dek staat dan vol met alle passagiers die hiervoor een aardige som aan geld voor over hebben gehad.