ULOS; DE CEREMONIËLE BATAK DOEK. NOORD-SUMATRA.

           EEN CEREMONIËL DOEK

            MET TRADITIES VAN DE 

               BATAK-BEVOLKING.

DE ULOS.

De ulos is een traditioneel doek van de Batak-bevolking, levend rond het Toba-meer op Noord-Sumatra.

Er bestaan verschillende soorten van deze doeken en ook in verschillende kleuren, daar zij een verschillende ceremoniële betekenis hebben.

Zij worden hoofdzakelijk gedragen bij belangrijke gebeurtenissen; bruiloften, begrafenissen of speciale ceremonies.

Ook het dragen van de ulos is aan voorschriften vastgelegd.

Het doek is van oorsprong met de hand geweven en is in de families van grote waarde, zodat een doek over kan gaan van vader op zoon of van moeder op dochter.

Een ulos krijgt men!! 

DE BETEKENIS VAN DE DOEK.

In de oorsprong kende de Batak-bevolking drie bronnen van warmte voor de mens; Zon, Vuur en de Ulos. Waarom de ulos?

De bevolking leeft in een hoog bergachtig gebied, waar de dagen kil en de nachten koud kunnen zijn en de ulos omgeslagen warmte kan bieden. Tevens moet deze warmte de mannen kracht geven en dapperheid en de vrouw kracht tegen onvruchtbaarheid.
Voor de eerste vorm van de ulos werd vroeger gewone handgeweven stof gebruikt, maar in de latere jaren ontwikkelde het zich tot een symbool van liefde, traditionele ceremonie en het symbool van het structurele systeem van de maatschappij. Hierdoor kreeg is ulos ook verschillende kleuren.

Er zijn veel soorten en motieven van ulois, die hun eigen betekenis hebben in overeenstemming met het kenmerk, de conditie, functie of een andere relatie. Wanneer het wordt gebruikt aan wie, en welke traditionele ceremonie zoals bruiloft, geboorte, overlijden en andere rituelen die nooit zonder ulos zullen verlopen.
Zelfs tegenwoordig gelooft men dat ulos magische religieuze kracht heeft en daarom wordt het als ´heilig´beschouwd en heeft het speciale kracht om de gebruiker te beschermen.

GEBRUIK VAN DE ULOS.

MAN; Wordt de ulos door een man gebruikt, is hij gehuwd en behoord tot de clan, dan draagt hij deze over zijn rechterschouder in de lengte in vieren gevouwen. Het bovenste deel ervan wordt ande-ande genoemd, het onderste deel wordt sinkot genoemd. Wordt de ulos op het hoofd gedragen dan spreekt men over tali-tali of bulang-bulang. Iamand die niet tot de clan behoort draagt de doek over zijn linker schouder.

Vanwege de heilige waarde wordt de ulos niet bij dagelijkse activiteiten gedragen.

VROUW; Wordt de ulos door een vrouw over de schouder gedragen wordt dit haen genoemd, de achterkant Hoba-Hoba. Draaangt de vrouw deze schuin over borts en rug dan spreekt men van ampe-ampe. Gebruikt men deze als hoofddeksel dan wordt het saong genoemd en voor het dragen van een baby spreekt men van parompa.


Er zijn drie verschillende manieren om de ulos te gebruiken. 
1. Over de schouder, siabithononton. De ulos die hiervoor worden gebruikt zijn; Ragidup, Sibolang, Runjat, Djobit, Simarindjamisi en Ragi Pangko.
2. Gebruikt als hoofddoek, sihadanghononton, De ulos die hiervoor wordt gebruikt zijn; Sirara, Sumbat, Bolean, Mangiring en Sadum.
3. Vastgebonden aan de heup, sitalitalihononton. De ulos hiervoor gebruikt zijn; Tumtuman, Mangiring en Padangrusa. Het op de juiste manier gebruiken van de ulos is uitermate belangrijk om er goed uit te zien en ook om de filosofische betekenis in ulos te vervullen.

Een ulos als liefdessymbool noemt men mangulosi. In de Batak cultuur is mangulosi )dat ulos geeft' het symbool van de liefde voor de ontvanger.
In Mangulosi zijn er gemeenschappelijke regels, mangulosi kan alleen worden gedaan door mensen die een familie relatie hebben of geven aan mensen met een lagere sociale status. Bijvoorbeeld; ouders kunnen hun kinderen mangulosi, maar niet tegenover gesteld.
Bij een huwelijk wordt de gegeven ulos om het bruidspaar heen geslagen als teken van verbintenis en bescherming.

Ulos geven aan een speciale gast is Ulois Ragidup Silingo. Ook hier wordt de ulos om de schouders van de persoon heen geslagen.

Met de toenemende modernisering is er een afname in de betekenis van de ulos gekomen, met veel variëteiten die niet langer in trek zijn.

PRODUCTIE.

In vroegere tijden was de productie van de ulos in handen van de vrouwen. Zij verfden het garen en bepaalde de kleuren en patronen voor de juiste ceremonie. Kleuren en patronen waren ook weer aan tradities gebonden en kunnen verschillen van dorp tot dorp. De kleuren worden verkregen uit natuurlijke producten zoals; gras, wortels, kleuren aarde of bladeren. Het is daarom niet aan te raden een oude originele ulos uit te wassen, daar alle kleuren zullen vervagen.

Het weven gebeurde toen nog op een handmatig weefgetouw. Later kwamen de grotere weefgetouwen in gebruik., waarbij de productie vaak ook op het toerisme was gericht.

Toch kan men heden nog kleine bedrijfjes vinden waar de ulos op grotere weefgetouwen wordt geweven zowel door vrouwen als door jonge mannen. Hier kan men het motief, kleuren en de versieringen bepalen. Afhankelijk van het motief kan het dagen werk zijn eer dan een ulos gereed is.

Op hier heeft de modernisering toegeslagen en worden synthetische garens gebruikt op machinale weefgetouwen. Dit zijn dan ook duidelijk de goedkopere producties.

note; Veel van de benamingen komen uit de Batak-taal, een geheel eigen taal die niet te vergelijken is met het algemene Bahasa Indonesia, en ook niet te vertalen is.