donderdag 2 januari 2025

DRIE KONINGEN, DE WIJZEN UIT HET OOSTEN.

 

             ZIJ VOLGDEN EEN 

    OPGAANDE STER DIE ZIJ ZAGEN

                 EN ZOCHTEN DE 

       NIEUW GEBOREN KONING.


DE WIJZEN UIT HET OOSTEN OF DE DRIE KONINGEN.

Het was een verlate Kerst- Nieuwjaars wens van een goede vriendin van me wonende op het eiland Bali in Indonesië.
Een fraai stukje handwerk geschilderd op linnen en voorstellende de drie wijzen of koningen uit het oosten, die volgens Matt. 2:1-18, op zoek waren naar de koning der Joden en een opgaande ster volgden. Zij kwamen aan in Bethlehem en vonden daar Jezus liggende in de kribbe in een stal met een os en een ezel en zijn ouders. 
M aar was deze Jezus die zij vonden de koning der Joden? Het geheel is gebaseerd op het visioen van Bileam, de ziener in Moab die een ster uit Jacob zag opkomen (Numeri 24:17).

HUN NAMEN.

Wie waren deze wijzen of koningen?
In het Grieks waren het Apellius, Amerius en Damascus, in het Hebreeuws Galgalat, Malgalat en Sarathin, maar ze zijn vandaag aan de dag bekend onder de Perzische namen Gaspar, Melchior en Balthasar.
Zij zouden de leeftijd gehad hebben van 20, 40 en 60 jaar oud; getallen die de levenstijdperken van  de volwassenen symboliseren.



WIE WAREN ZIJ?

In het Matteüs 2:1-18 wordt verteld over wijzen die  het pas geboren kind komen bezoeken. Hier wordt niet een aantal genoemd.
Dat er later drie van worden gemaakt komt dat er wordt gesproken over drie geschenken die zij aanbieden: Goud, wierook en mirre.
Ook over koningen werd er niet gesproken, maar meer over wijzen of magiërs wat vermoedelijk Perzi9sch-Babylonische astronomen, astrologen en natuurwetenschappers waren. Door de tekst van Jesaja 60, 3.6 : "Volkeren komen naar uw licht, koningen naar de glans van uw dageraad . . . , kregen zij de titels van koningen.

OORSPRONG.

Het feest van de Driekoningen ontstond in de vierde eeuw in het oosters christendom en was oorspronkelijk bedoeld om de verschijning van de vleesgeworden Zoon van God op aarde te vieren. Daarbij werden tekenen van Jezus goddelijkheid herdacht: zijn geboorte uit de maagd Maria, het bezoek en de aanbidding door de wijzen uit het oosten, de gebeurtenissen uit Jezus jeugd en de doop van Jezus door Johannes de Doper.

In de Rooms Katholieke Kerk in Nederland en België wordt dit feest gevierd op de eerste zondag na 1 januari.
In veel Zuid-Europese landen is Driekoningen een vrije dag en wordt het op de dag zelf gevierd, 6 januari.
In Azië en Australië wordt Driekoningen en Sint Nicolaas zoals wij dat kennen niet gevierd. 
Traditioneel gaan tegen de avond kinderen gekleed als een van de koningen, waarvan één een zwart gemaakt gezicht heeft, met lampions of een lichtende ster langs de deuren in hun woongemeenschap en zingen het lied:

Drie kooningen, drie kooningen,
geef mij nen nieuwen (h) oed.
Mijnen ouwen is verslee-eeten,
mijn moeder mag 't nie wee-eeten.
Mijn vader heeft het geld,
op de toonbank neergeteld. (of "Mijn vader heeft geen geld, is dat niet slecht gesteld".)
In de Vlaamse versie luidde de laatste zin; "op het rooster geteld". Op de rooster tellen betekend hier: geen geld hebben of geen kunnen bijhouden. Deze versie wordt nog steeds zo gezongen in Vlaanderen.

Na het zingen krijgen de kinderen eten, snoep of kleingeld. De lampionnen zijn een overblijfsel van een oude heidense gewoonte, waarin men fakkels droeg om boze geesten te verdrijven. Het snoep dat wordt uitgedeeld, stamt van Germaanse heidense offermalen.

            (Het Driekoningenfeest van Jan Steen.)

Binnenshuis werd Driekoningen gevierd met eten, drank en gezang. ER werd een koningsbrood gebakken of een koningstaart, hierin werd een bruine boon, een noot of een muntstuk verstopt.
Hij of zij die dit vond in zijn snee brood of taartstuk mocht zich die die dag "koning(in)" noemen en de baas zijn in huis.
De boon is ook weer afgeleid van heidense gebruiken.



HUISZEGEN.

Driekoningen was vroeger net zoals Pasen een traditionele doopdag.
Ter herinnering aan de doop[ vindt met Driekoningen de wijding van het water plaats. Die dag wordt ook het krijt gezegend door de priester.
Met het gewijde water werden de huizen gezegend en met het krijt werd op de post van de deur 
"C+M+B" aangebracht, waarbij men geloofde alle kwaad op afstand te houden. Voor- en na deze letters werd het jaartal aangebracht. 
De drie letters verwijzen weer naar de namen van de Driekoningen; Caspar, Melchior en Balthasar.
De + staat voor het kruisteken. Het geheel verwijst weer  naar dat zij de eerste niet-Joden ('heidenen') aan wie Christus zich heeft geopenbaard.

MIDDELEEUWEN.

Ondanks dat de Driekoningen uit het oosten kwamen werd het verhaal gebruikt om onder de bevolking de kruistochten tegen  de moslim heidenen te versterken.
Plotseling werden er werden er in 1158 stoffelijke resten van deze koningen gevonden in een oude sarcofaag in het kerkje SantÉustorgio  bij Milaan. Zij zouden zijn omgebracht door de moslims en werden aanbeden. Na een lange weg werden deze resten  rond 1164 als relieken uiteindelijk naar Keulen vervoerd, en zo werd Keulen een van de belangrijkste  pelgrimssteden van de middeleeuwen.

KEULEN.


Op 6 januari 1200 liet keizer Otto IV drie goden kronen voor het reliekschijn maken .
Hij liet zich zelf afbeelden al een goddelijke aanbiddend door de Driekoningen.
De zogenaamde relikwieën van de Driekoningen, worden in een reliekschrijn, met een gewicht aan 5,6 kilogram goud, bewaard in de Dom van Keulen.

Iets uit het geloof werd gebruikt als bijgeloof, macht en oorlogen, waar blijft dan de boodschap van 'Vrede op Aarde'?