BEENDEREN WASSEN - VOOROUDER CEREMONIE. TOBA-BATAK NOORD-SUMATRA.
( Uit privacy overweging laat ik de volledige achternamen van de betrokken personen weg.)
SAMOSIR EILAND IN HET
TOBA MEER.
Samosir eiland is gelegen in ´s werelds grootste kratermeer Toba op Noord-Sumatra.
De waterspiegel van dit meer ligt ruim 800 meter boven de zeespiegel en de diepte van het meer varieert van 350 meter tot het nu toe diepste gemeten punt 906 meter.
Het meer heeft een lengte van 81 km en een breedte van 30 km. In dit meer ligt het eiland Samosir met een hoogte van 300 meter boven de waterspiegel van het meer, een lengte van 44 km en een breedte van 20 km. Boven op dit eiland ligt nog een klein meer Sidohoni.
Het geheel is ontstaan door de uitbarsting van een supervulkaan ruim 70.000 jaar geleden, waardoor het klimaat op de wereld destijds totaal veranderde. Rond het Toba meer ligt een gordel van werkende en slapende vulkanen.
Om het eiland te bereiken maakt men gebruik van de veerboten die van Parapat naar Tomok varen, of vanuit Tele via een brug verbinding naar de plaats Panguruean.
Het plaatsje waar deze ceremonie plaats vond Ronggur Ni Huta, staat met een pijl op het kaartje aangegeven.
KENNISMAKING MET DE TOBA-BATAK.
Voor de eerste kennismaking met de Toba-Batak moet ik teruggaan naar 1988 toen ik in Sibolga de familie N. leerde kennen. De heer Herman N. was vroeger arts geweest en medeoprichter van het plaatselijke ziekenhuis.
Deze familie had haar roots op Samosir eiland in het plaatsje Ronggur Ni Huta. Zijn echtgenote kwam ook van het eiland uit de plaats Naingolan.
Gastvrij en liefdevol was ik door deze mensen ontvangen en leerde later hun kinderen verdeeld wonend over Sumatra en Java kennen.
(Het familie graf in Ronggur Ni Huta.)
In 1992 overleed dokter Herman N. enige jaren na zijn vrouw, en het was de wens dat hun lichamen werden bijgezet in het familie graf in Ronggur Ni Huta. Huta betekend dorp.
Het was de wens van de kinderen, dat deze traditionele ceremonie voor het nageslacht zou worden vastgelegd en verzocht mij om dit te doen.
Zo leerde ik dan ook de lokale bewoners van het dorp kennen, die me ook liefdevol ontvingen en waarvan ik de kinderen in de daarop volgende bezoeken heb zien opgroeien.
In 2014, was ik uitgenodigd voor de traditionele bruiloft van de oudste zoon van de jongste dochter van dokter Herman N. in P.Siantar.
Daar hun oom in Ronggur Ni Huta wegens gezondheid redenen niet aanwezig kon zijn op de bruiloft bezochten we de familie enige dagen na de bruiloft. Een hartelijk weerzien en de kinderen waren intussen volwassenen met een eigen gezin met de nodige kinderen. Met de familie brachten we een bezoek aan het familie graf dat enige jaren daarvoor was verbouwd.
(Verbouwde en grotere familie graf.)
Het gebouwtje staat op een kleine heuvel aan de rand van een klein meertje, met op de achtergrond de hoge bergwand vol groene natuur.
Het was in mei van dit jaar dit ik een uitnodiging kreeg om aanwezig te zijn bij de 'Voorouder Ceremonie', wat betekend het ruimen van de huidige grafruimten, het wassen van de beenderen en het wederom plaatsen volgens de 'adat', een rangorde van de beenderen in twee daarboven op gebouwde kleine gebouwtjes.
Toen ik dit Batak-dorp leerde kennen stonden er nog drie traditionele woningen. Naast het familie huis stond het huis van overgrootvader, maar dat was gesloopt, daar er een boktor in het hout zat, en het niet meer veilig bewoonbaar was geworden.
Zo gezegd zo gedaan en naar Siantar afgereisd waar ik bij de familie S. (de jongste dochter) logeerde.
PEMATANGSIANTAR.
Siantar is na Medan en Padang de derde grootste stad van Sumatra met een oppervlakte van 80 km² en een inwoners aantal van 250.000.
Na aankomst op het vliegveld van Medan werd ik door de familie S. afgehaald. De familie woonde aan de buitengrens van de vreselijk drukke stad met een enorme verkeerschaos, omgebouwde motorfietsen voor het vervoer van passagiers of lading wedijverden met de lokale autobusjes en doorkruisten gezamenlijk het verkeer op alle mogelijke manieren.
Het was de eerste dagen wennen aan de warmte en het had er in maanden niet geregend.
Een dagelijks tijdverdrijf was het inkopen doen op de lokale traditionele markt. Een grote supermarkt als bij ons in Nederland kent men daar niet. Op de begane grond en omringende straten is al het vers goed te koop, enorme goudkarpers in een waterbak, vers geslacht runder- en varkensvlees, groenten, kruiden , fruit etc.
Rondom het centrale gedeelte zijn twee etages met huishoudelijke artikelen, gereedschap, schoeisel en kleding.
De kip werd vers geslacht geleverd, alle soorten gedroogde visjes, groenten en fruit waren er te koop.
Het was het seizoen van de mango's, papaya's en kleine heerlijk zoete ananas. het geen toeristenstad en zodoende had ik bekijks en aanspraak genoeg, waarbij iedereen gefotografeerd wilde worden.
SIANTAR - SAMOSIR EILAND.
(De ochtend nevel hing nog boven het water van het Toba meer.)
Om vier uur in de ochtend vertrokken we uit Siantar om zeker te zijn dat we een plaats zouden hebben op een van de eerste autoveerboten naar Samosir eiland. Het was het einde van de Ramadan en veel mensen trekken er dan op uit op een dag of meer op het eiland door te brengen.
Het was uiteindelijk in het begin van de middag toen we het dorpje bereikten, waar we hartelijk werden verwelkomt, en langzaam kwamen er meer familieleden aan. Het bleek dat de oom van de familie reeds enige jaren geleden was overleden, maar zijn vrouw., door ieder ibuh (moeder genoemd) regeerde de gemeenschap met harde hand en respect.
DE DAGEN VAN DE CEREMONIE.
(In de keuken achter het huis werd nog op houtvuur de maaltijd op houtvuur bereidt.)
De middag van onze eerste dag, na aankomst, werd er eerst een bezoek aan het familie graf gebracht met een moment van stilte en gebed. Na het avond eten verzamelden de gezinshoofden uit het dorp zich in de enorme ruimte die aan het traditionele huis was aangebouwd. Wederom werd het gehele gebeuren voor de komende dagen besproken, wederom moesten en drempels worden weggehaald en wederom lange discussies over hoe en wat. Debatteren daar zijn de Batak mensen goed in. De huidige grafruimten moesten geruid worden om ruimte te maken voor de in de toekomst overleden familie leden. Uit het debat begreep ik dat de helft van de belanghebbende lid waren van de rooms katholieke kerk en de andere helft protestant was. Er zou een gezamenlijke kerkdienst worden gehouden.
Het werd laat in de avond eer we ons op een mat op de harde grond te slapen konden leggen. Het was het afzien voor de komende nachten.
Op de ochtend van de tweede dag bracht de familie van dokter Herman N. een laatste bezoek aan het graf voordat dit later geopend zou worden.
Intussen werd het in het dorpje een drukte van belang. Familieleden van ver uit de omtrek kwamen in kleine mini busjes of met eigen vervoer naar het dorp. Daarbij ook de nodige belangstellenden en kleine handelaren, zoals een sate-venter die er een verdienste in zag.
Het zou die nacht druk worden op de vloer om een slaapplaats te vinden.
Langzaam verzamelden de families van de bijgezette overledenen zit bij het graf.
Een geestelijke hield een kort gebed en zegende de grafruimten voor deze geopend zouden worden. Daar ik plotseling volledig bij het gehele gebeuren werd betrokken, als een vriend van de familie, overhandigde ik mijn camera een een bekende van de familie om afbeeldingen te maken van het gebeuren. Ook hier weer dispuut welke ruimte het eerste geopend zou worden. De 'ibuh' maakte een einde aan deze discussie; "eerst zij die hier het langst liggen".
(In het midden 'ibuh' met de traditionele ulos-doeken over haar arm.)
Het los kappen van de cement waarmee de afsluitplaat koste enige moeite met het versleten gereedschap. Na het openen van dit eerste graf gingen speciale werklui naar binnen, om de beenderen van de reeds ingevallen kisten te scheiden en zo langzaam de grafruimte leeg te ruimen. Voor de directe familie was een plaats vooraan gereserveerd, maar de jeugd, die zoiets ook maar eenmaal meemaakten, kropen op handen en voeten tussen onze benen door om met hun neuzen vooraan te staan om niets te missen.
Met zorg en eerbied werden de botten van de overledenen gescheiden van de kist- en kledingresten.
Zelfs de kledingresten werden met zorg onderzocht of er geen botten waren achtergebleven.
Schoeisel, brillen, kistresten en nylonkleding dat niet vergaan waren werden buiten de afrastering neergelegd en nogmaals nagekeken. Erg vuile schedels werden in een bak water schoongewassen.
Op een van de schedels zat zelf nog een nylon haaropvulstukje, dat de Indonesische vrouwen gebruiken.
Tijdens het leegmaken van de grafruimte werden er regelmatig kleine bankbiljetten in de ruimte gegooid, een oud gebruik om de boze geesten tevreden te stellen, en wat een extra inkomen was voor de grafruimers.
Het was natuurlijk onmogelijk om uit te zoeken van wie nu de botten en schedels precies waren. Het enigste wat men nog wist, was welke personen er in de vergane jaren er waren bijgezet.
Al de resten van de overledenen werd in witte doeken ingepakt om later volgens de adat (rangorde in de familie) bijgezet te worden in een van de boven op gelegen ruimten, waarna de afsluitplaat weer teruggezet zou worden en afgedicht.
Na deze ceremonie keerden we naar het huis terug, waar de vrouwen intussen druk bezig waren met het bereiden van het eten voor die avond. Voor het oude huis staat een enorm grote stenen vijzel waarin de ingrediënten voor het eten fijn werden gestampt met een zware hardhouten paal, door de vrouwen. Ook in de keuken achter het huis was het een drukte van belang, terwijl achter het huis op een houtvuur in een enorme ketel de rijst werd gekookt.
Na dit gedeelte van de 'beenderen wassen ceremonie' en het plaatsen van de botten van de voorouders in de daarvoor bestemde ruimte, ontvluchten we met een klein groepje voor enige uren het dorpje. We reden naar Pangururan en staken de brug over naar het vasteland en gebruikten bij Aek Rangat, wat bekend staat om zijn warmwaterbronnen, een heerlijke noodle-maaltijd.
Bij onze terugkeer in het dorp constateerden we dat voor de grootste woningen enorme tentzeilen waren opgetrokken, voor alle bezoekers de volgende dag.
De ochtend van de derde dag werden we vroeg wakker gemaakt, daar we om halfnegen onder het grote tentzeil aanwezig moesten zijn voor het laatste deel van deze ceremonie. Intussen stroomden honderden mensen het dorpje binnen en handelaren hadden op een hoger gelegen gedeelte hun handeltje opgezet. Zo stonden we daar netjes op een rij opgesteld en kwamen de eerste bezoekers ons een hand geven. Het waren allemaal mensen van de N.-clan die hier naar toe waren gekomen.
De vrouwen allemaal in fraaie kleding gestoken droegen gevlochten zakken op hun hoofd, waarin rijst zat, als bijdrage voor het latere gezamenlijke eten. Ook waren erbij die enorme kookketels op hun hoofd droegen, waarin reeds gekookte gerechten zaten. Iedereen zocht zich een plaatsje op de matten zie over de kale grond waren neergelegd. Het was een constant komen van mensen en het was warm, heel warm!
Zaten de vrouwen geen nieuwtjes uit te wisselen, want het was voor velen een weerzien van familie leden na jaren, dan hielden zich vooral de oudere vrouwen zich bezig met het maken van een pruimtabak, wat bestaat uit het blad van de sirih, waarin ze een mengsel doen van de gemalen betelnoot en kalk.. Van het pruimen krijgen ze rode lippen en ook rode tanden en het schijnt opwekkend te werken.
Na de nodige welkoms toespraken, werd er in het midden van al de mensen een lange open ruimte gemaakt en werden de pannen met de etenswaren neergezet. Een ieder die dicht bij een pan zat legde hier een hand op de rand en zij die er niet bij konden en hand op de schouder van de persoon voor hem. Zo werd gezamenlijk de zegen over het eten gevraagd.
Achter een van de huizen was op houtvuur in enorme ketels de rijst voor de gezamenlijke maaltijd gekookt.
Borden met rijst werden rondgedeeld en zo ook porties van de etenswaren uit de pannen. Zo kreeg ieder zijn deel en werden de hongerige magen gevuld.
Ook de enorme afwas werd achter een van de woningen gedaan door de vrouwen.
Na deze gezamenlijke maaltijd begon de traditie van het geven van de traditionele ulos en het omslaan ervan, aan de familie leden door zij die te gast waren of welke andere reden dan ook.
Dit alles ging weer gepaard met een lange toesprak en ook mij viel deze eer ten deel. Het was uiteindelijk vijf uur in de middag toen de meeste mensen langzaam huiswaarts keerden en er enigszins weer rust in het dorp kwam. Er waren zeker een kleine 2000 mensen geweest.
Intussen sloeg het weer om en joeg de wind een zwarte lucht over de toppen van de bergen.
Dit opkomende slechte weer en het vooruitzicht weer een nacht op de keiharde ondergrond door te moeten brengen deed ons besluiten om deze avond nog met het veer over te steken naar Parapat om daarna door te rijden naar Siantar.
Na afscheid genomen te hebben van de familie uit het dorp reden we voorspoedig naar de parkeerplaats van de autoveerboot. Hier moesten langs de weg achter een enorm lange file aansluiten en op onze beurt wachten. Oorzaak; deze zelfde middag was in het slechte weer, dat op het meer een zware golfslag kan veroorzaken de personenveerboot omgeslagen en deze had bij het zinken naar een diepte van 450 meter honderden ingesloten personen met zich mee genomen naar de diepte. Slechts 58 mensen werden die middag nog levend uit het water gehaald.
Het was dan ook vier uur in de ochtend eer we in Siantar aankwamen en we zwaar vermoeid ons bed opzochten.
(De bloemen en vrucht van het 'drakenfruit'.)
Met de familie uit Jakarta verbleven we nog enige dagen in Siantar en genoten van de gastvrijheid van de familie S. De tijd werd gevuld met inkopen doen op de lokale markt en tot rust komen.
(Uitzicht over een deel van Jakarta.)
In Jakarta gelogeerd bij een goede vriend en na drie dagen inkopen doen, naar huis gevlogen via Singapore. Thuisgekomen bleek het gazon de kleur van het Sahara zand te hebben.
Een dank aan een ieder voor het geweldige warme en vriendelijke ontvangst het heerlijke eten en de verkregen informatie over deze dagen. Horas!
.png)
Er zijn veel soorten en motieven van ulois, die hun eigen betekenis hebben in overeenstemming met het kenmerk, de conditie, functie of een andere relatie. Wanneer het wordt gebruikt aan wie, en welke traditionele ceremonie zoals bruiloft, geboorte, overlijden en andere rituelen die nooit zonder ulos zullen verlopen.
Er zijn drie verschillende manieren om de ulos te gebruiken. 
