SHTANDART. SAIL DEN HELDER 2013. (DEEL 7)

In 1703 werd in Sint. Petersburg onder leiding van een Hollandse scheepsbouwer, Vybe Gerens, het eerste schip voor de nieuwe Russische Marine gebouwd.
Tsaar Peter de Grote was nauw betrokken bij de bouw. Hij gaf het schip de naam 'Shtandart' en werd zelf  haar eerste kapitein.
18 jaar lang diende de Shtandart als vlaggenschip van de Russische Marine en het was de Tsaar's wens dat zijn lievelingsschip, als monument van de Russische scheepsbouwkunst, voor altijd bewaard moest blijven. Het schip had lange tijd in het water gelegen en was daardoor in zeer slechte staat geraakt. In 1727 verordende Catharina I dat de Shtandart aan land in haar oude glorie hersteld moest worden, maar het ging mis.
Water en tijd hadden de romp zodanig beschadigd, dat het schip bij het takelen door de hijsstroppen letterlijk in stukken werd gesneden. Caterina's bevel om aan de wens van Peter de Grote tegemoet te komen en een nieuwe Shtandart te bouwen werd 300 jaar lang niet uitgevoerd. Maar aan het einde van de 20e eeuw kwam hier verandering in.

TSAAR PETER DE GROTE.

Tsaar Peter de Grote leefde van 1672 tot 1725. Het ontstaan van de Shtandart begint in feite in 1697, toen de jonge tsaar naar Holland reisde om de kunst van de scheepsbouw te bestuderen en te leren.

De Hollanders stonden toen al bekend om hun vakmanschap en kennis en zo leefde en werkte de jonge Peter de Grote op de scheepswerf van de VOC in Amsterdam en Zaandam, waar hij een eigen woning had.

Dat hij leergierig was blijkt uit het feit, dat hij reeds na enige maanden en bewijs van praktische vakbekwaamheid als scheepsbouwer mocht ontvangen. Na zijn periode in Holland reisde hij naar Engeland waar hij de theorie van de scheepsbouw bestudeerde.

"IK NOEM U SHTANDART".

( De 'Shtandart'; de nieuwe tsarenvlag van de Baltische vloot.) 

Het schip kreeg de naam 'Shtandart' nadat Rusland een nieuwe handelsroute via de Oostzee had ontdekt.
In 1703 veranderde Peter de Grote zijn standaard (tsarenvlag) en schreef: "Standaard, een zwarte adelaar op een geel veld, zoals het wapenschild van het Russische Rijk, met 3 kronen, twee Koninklijke en één Keizerlijke en op zijn borst de afbeelding van Sint Joris en de draak.
Beide koppen en poten houden vier zeekaarten vast; de Witte Zee in de rechter snavel, de Kaspische Zee in de linker snavel, de zee van Azov in de rechterpoot en in de linkerpoot de Finse Golf, de helft van de Botnische Golf en een gedeelte van de Oostzee".
Nadat de kaart van de Oostzee was toegevoegd werd het eerste schip van de Baltische vloot vernoemd naar de nieuwe tsarenvlag: 'Shtandart'. Haar kiel werd gelegd in 1703 op de scheepswerf Olonetsky en het schip bleef in dienst tot 1727.  

( De 'Shtandart' afgebeeld op de achtersteven van het schip.)

( Masten en tuigage van de Shtandart.)

DE REPLICA.

In 1994 begon een kleine groep liefhebbers onder leiding van Vladimir Martus met de bouw van een exacte replica van het fregat de Shtandart. Helaas waren de tekeningen van Peter de Grote verloren gegaan en was het de historicus Victor Krainuykov die na jaren wan onderzoek voldoende gegevens wist te verzamelen om dit unieke schip te kunnen reconstrueren. Aan de hand van de bouwtekeningen werd er eerst een model gemaakt.

Bij de bouw van de replica is zoveel mogelijk gewerkt volgens de technieken die de scheepsbouwers in de tijd van Peter de grote gebruikten. Oude ambachten werden gecombineerd met een moderne aanpak.
In de bossen buiten Sint Petersburg velden het bouwteam grote eikenbomen die voor de kiel, voorsteven, spiegel en de spanten nodig waren. Voor de huidplanken werden lariksbomen gebruikt die destijds op bevel van Peter de grote zelf waren aangeplant voor de bouw van de vloot.

( De kaapstander.)

Het hout van perfect rechte dennenbomen voor de masten werd gevonden in de omgeving van Sint Petersburg. Deze bomen hadden een lengte van 22 meter om er de masten uit te kunnen vervaardigen.
Vanaf het geschutsdek is de historische uitstraling bewaard gebleven: de masten, de ra's, het staand- en lopend want, kaapstander en kanonnen geven een waarheidsgetrouwe indruk van de majestueuze uitstraling die de eerste Shtandart ook had.

Aan alle details is gedacht, inclusief decoraties, stuurwiel, trappen, mangaten, luiken en de prachtige kapiteinshut van Peter de Grote.Al de aanwezige oude wapens, zoals pieken en geweren zijn getrouw nagemaakt.
De prachtig gebeeldhouwde versieringen zijn helaas vervaardigd van lindehout, welke houtsoort geen lange levensduur heeft en veel onderhoud vraagt.

Om economische en praktische redenen zijn voor het wand en de zeilen in plaats van hennep en linnen, moderne synthetische materialen gebruikt die uiterlijk nauwelijks verschillen van de historische materialen. Natuurlijke materialen zijn niet duurzaam en zouden onder invloed van weer en wind snel verweren.

De originele Shtandart was uitgerust met 28 kanonnen terwijl de replica er maar zeven heeft. Het was de bedoeling het schip zo nauwkeurig mogelijk na te bouwen, maar de bouw van 28 werkende kanonnen werd te kostbaar. De zeven nu werkende kanonnen worden gebruikt bij het afvuren van saluutschoten bij het binnenlopen van een gasthaven of bij het in scene zetten van een historische zeeslag.
De kogels die nu afgevuurd kunnen worden hebben een bereik van zo'n 2,4 km in 9 seconden.

( Het boegbeeld op de voorsteven van de Shtandart.)

De bouw van de replica duurde 6 jaar en op 4 september 1999 werd het schip te Sint Petersburg officieel te water gelaten. Haar eerste reis in juni 2000 was met bestemming Zaandam, als eerbetoon aan haar ontwerper. Sinds die tijd vaart het schip door heel Europa om vele maritieme festivals op te luisteren met haar aanwezigheid.

( De scheepsbel van de Shtandart.)

Het schip voldoet aan de moderne eisen om over zee te mogen varen. Dit is alleen inwendig van het schip terug te vinden.
Daar waar Peter de Grote het ruim gebruikte voor opslag van munitie, buskruit, ankertouwen, reserve zeilen , katrollen, watervaten en proviand, bevinden zich nu het kombuis en bemanningsverblijven. 
De oorspronkelijke bemanning in 1703 bestond uit tussen de 120 en 150 opvarenden. De huidige bemanning bestaat uit 10 officieren en 30 stagiairs. Verder is het schip uitgerust met twee Volvo-Penta dieselmotoren en een generator.

De Shtandart is een driemaster fregat. Het schip heeft een lengte van 32,68 meter, breedte van 6,9 meter, een diepte van 3,3 meter en een hoogte van 33 meter. Zeiloppervlakte 680 m². Het schip loopt onder volle tuiggage een snelheid van 11 knopen per uur. Thuishaven: Sint Petersburg Rusland.

( De Shtandard onder volle tuigage op zee.)

Voor meer informatie bekijk; www.shtandart.eu of www.shtandart.nl