ENKHUIZEN ONTDEKKEN. GEVELS, GEVELSTENEN & ORNAMENTEN. (DEEL 2)

 

           EEN WANDELING DOOR 

  ENKHUIZEN EEN STAD MET EEN 

 RIJK VERLEDEN WEERGEGEVEN 

OP DE GEVELS VAN DE GEBOUWEN.

                                              (DEEL 2)

ENKHUIZEN.

We vervolgen onze wandeling door de Westerstraat en andere straten van Enkhuizen.

Met de klok mee: Gekroond alliantiewapen van Buyskes - Verbruggen op de gevel van de Westerstraat 91.

Een kaalgekapt gekroond wapenschild op de gevel van de Westerstraat 84-86.

Op de gevel van de Westerstraat 66 heeft men gekozen voor een Romeinse jaartal aanduiding.

Het rode paard (Roopaartsteiger) op een gevelsteen van de Westerstraat 60.

Fronton van de Westerstraat 92; Een liggende leeuw, Anno, egelantier (wilde rozen), jaartal 1635 en een liggende leeuw.

Met de klok mee: Vijzel met het wapen van Enkhuizen in de Vijzelstraat 55, Twee leeuwenkoppen op de gevel van de Westerstraat 9, Een vrouwenkopje op de gevel van de Vijzelstraat 56, en de afbeelding van een kan op de gevel van de westerstraat 9.

Beide bovenstaande leeuwen horen bij de hiernaast afgebeelde gevel versiering van de Westerstraat 9.

Afbeelding van de Hollandse leeuw, Drie ornamenten met er boven een kopje en een geheel daarboven met een schaapskop.

Halverwege de Westerstraat lopen we de Vijzelstraat in, waar op diverse panden ook nog fraaie gevelstenen zijn aangebracht.

Op de gevel van Vijzelstraat 24 staat het wapen van Scouck afgebeeld en het wapen van Loosen met daar tussen het stadwapen van Enkhuizen.

Op de gevel van het pand nummer 27 - hoek van de St.Nicolaasstraat  staat op een gevelsteen een lancier te paard afgebeeld.

We lopen halverwege de Westerstraat naar de Vijzelstraat. Hierna keren we terug naar het kruispunt en slaan rechts af naar het Verlaat, de Waagstraat en de Kaasmarkt en later naar de Breedstraat.

WAAGGEBOUW.

Het Waaggebouw, gelegen op de Kaasmarkt nummer 8, toont een beeld van de vroege Renaissance in de Noordelijke Nederlanden. Zelfs het originele weegmechanisme van de weeghal is bewaard gebleven.

De Waag dateert uit 1559 en heeft gedurende de afgelopen eeuwen uiteenlopende functies gehad.

Het gebouw heeft zowel aan de voorzijde als de zijkant een topgevel, en de dakrand is versierd met vijf beelden die stuk voor stuk symboliseren: gerechtigheid, hoop, geloof, liefde en kracht.

Op de voorgevel zijn drie wapenschilden te zien, namelijk het schild van Holland, het schild van Filips II en het schild van Enkhuizen.

Vanaf 1636 was op de verdieping de chirugijnskamer gevestigd, tevens vergaderruimte en collegezaal voor het chirugijnsgilde.

In de gebrandschilderde ramen van deze kamer zijn de namen in de wapens aangebracht van de chirugijnen en doctoren die tussen 1639 en 1654 in Enkhuizen werkzaam waren. De sfeer van geleerdheid, door dit soort elementen opgeroepen, wordt nog versterkt door de eikenhouten katheder, die tegen een van de wanden aan staat. Een deur naast de katheder geeft toegang tot het zweethok, een kamertje van 2 bij 2,5 meter waar examenkandidaten hun ondervraging zouden hebben afgewacht. De houten wanden zijn hier deels versierd met pilasters en schijndeurtjes en deels beschilderd met arabesken, vogels en tulpen.

Op de afbeelding: Top van de gevel van de Waag aan de voorzijde met een mannenkop, en daaronder het wapen van West-Friesland, wapen van Filips II van Spanje en het wapen van Enkhuizen.

Onder: De beelden op de dakrand; Gerechtigheid, Hoop, Geloof en Liefde.

Links een gevelsteen aan de voorgevel van de Waag met een man die het jaartal 1559 vasthoudt.

Rechts de zijgevel van de Waag, wederom met de schilden van West-Friesland, Filips II van Spanje en Enkhuizen.

De twee deuren met daarboven een hijsblok geven toegang tot de weegruimte.

Met de klok mee: Fraai bovenlicht van Waagstraat 1, Malkontense ruiter op gevelsteen Waagstraat 7, Vrouwe Fortuna op gevelsteen Erwtenmarkt 28, C in B wat het ook mag betekenen en Den Vetten Os op gevelsteen van Karnemelksluis 1.

Op de zijgevel van het pand Verlaat 1 de volgende afbeeldingen geschilderd; een onbekend wapen, Bertina een konijn met schort en het wapen van Enkhuizen.

Een Mooi pandje in de Breedstraat nummer 32, met in het fronton afbeeldingen van drie scheepsrompen en de aanduiding Anno 1623.

Breedstraat 30 een gevelsteen met een danseres?

Aan de gevel van het pand Breedstraat 47 een verguld vrouwenkopje met daaronder het jaartal 47.

STADHUIS VAN ENKHUIZEN.

Het stadhuis gelegen aan de Breedstraat 53 is gebouwd in de jaren 1686 - 1688.

De bestuurders van Enkhuizen wilden niet alleen een nieuw stadhuis maar ook een statussymbool. Het werd gebouwd op een tijdstip waarop de grootste economische  en culturele bloei van Enkhuizen, van ca 1580 - 1650, alweer voorbij was, door de bouwmeester Steven Vennekool uit Amsterdam, die 29 jaar oud was toen hij de opdracht kreeg. Vennekool was zelf een leerling van Van Campen, en dat was weer de bouwmeester van het Paleis op de Dam, misschien wel het meest prestigieuze stadhuis in de Nederlanden. Er bestaat dan ook een treffende gelijkenis tussen het Enkhuizer stadhuis en het Paleis op de Dam in Amsterdam.

Van 1980 - 1982 werd een restauratie uitgevoerd die even lang duurde als de bouw. De gehele voorgevel werd weggebroken, van een steviger fundering voorzien en weer opgebouwd. In dezelfde periode werd  ook het interieur gerestaureerd.

Onder een oud kanon hangt links aan de voorgevel het klankdicht dat Joost van den Vondel schreef op de Roode Paard. Het kanon werd in 1622 op de Duinkerker kapers buitgemaakt.

Geheel boven onder de klokkentoren is het gekroonde wapen van Enkhuizen afgebeeld, met drie naar links kijkende haringen in het zilver, ieder gescheiden door een gouden ster en ieder gekroond in het goud op een blauw veld

Onder het ronde vensterraam is een cartouche aangebracht met het devies "Candide et Constanter' - 'Rechtschapen en Volhardend'.

Boven de ingang van het stadhuis is een balkon waarop de burgenmeesterkamer uitkomt. De balustrade van dat balkon is versierd met gekruiste lictorstaven, een zwaard en het boek dat het stadsrecht vermeldt.

Aan weerszijden van het stadshuis staan de stedenmaagden die het wapen van Enkhuizen dragen.

                          Liefde, Hoop en Geloof boven de vensters van het pand Breedstraat 47.

Stedemaagd van Enkhuizen met stadswapen op gevelsteen van het pand Breedstraat 59.

Wapen van de bierbrouwerij 'De Hanepoot'. 

Breedstraat 77 - hoek Hanepootsteeg.

Het pand in de Breedstraat 60 heeft een fraaie trapgevel en ligt tussen nog twee monumentale panden, met links een afgekorte tuitgevel en rechts een klokgevel

In het fronton van nummer 60 staat in het midden een zeilschip met de vlag van Enkhuizen  en wordt op de hoeken geflankeerd door een gouden leeuw met een leegwapenschild tussen zijn voorpoten.

Een gevelsteen aan het pand Breedstraat 81 geeft de Enkhuizer vissersmaagd weer. Ze ondersteund het wapen van Enkhuizen. Op dit wapen met een blauw veld staan de drie haringen, in het zilver, naar rechts gekeerd en worden gescheiden door twee gouden sterren.

Breedstraat 102 wordt gesierd door drie ornamenten, een vrouwenkop, jaartal 1619 en een mannenkop.

Breedstraat 121 is een 17e eeuws woonhuis met een trapgevel gesierd door blokken, anno 1640.

Onder de top van de trapgevel, net onder het muurijzer is een kleine leeuwenkop geplaatst.

In het midden tussen twee vensters staat de Hollandse Leeuw afgebeeld met daaronder de tekst 'In de Eendracht'. Een gevelsteen met het jaartal 1640 onder een gevleugelde engel wordt aan beide hoeken van het pand geflankeerd door leeuwen.

Centraal op de gevel van de Breedstraat 161staat in kleuren het wapen van De Wit afgebeeld.

Op beide hoeken van het pand staat een leeuwenkop.

               Zie vervolg: ENKHUIZEN. GEVELS, GEVELSTENEN & ORNAMENTEN. DEEL 3.