CATAMARAN / DUBBELROMPSCHIP. HOE EN WAT? (DEEL 2)

EEN VAARTUIG MET TWEE ROMPEN. (2)

Gutamaran, ook catimoron, generieke benaming voor verschillende vlotten.

DE OPKOMST VAN DE MACHINE VOORTSTUWING.

De dubbele romp bleef de scheepsbouwers inspireren tot de bouw van grotere zeevaardige schepen met een dubbele romp.

DE 'CALAIS-DOUVRES' KANAALBOOT.

( Een oude afbeelding uit het Nationaal Scheepvaartmuseum in Antwerpen van de experimentele kanaalboot 'Calais - Douvres'. )

De 'Calais - Douvres' was het derde  en de laatste experimentele schip als kanaalboot uit de voorlaatste eeuw. het schip was ontworpen ten gerieve van de passagiers die het kanaal overstaken.
Het schip was eerst 'Express' genaamd en werd in 1877 gebouwd op de scheepswerf van Hawthorn Leslie & Co. te New Castle. Het was eigendom van de Englisch Channel S.S. Co.
Het schip bestond uit twee volledige rompen naast elkaar in tegenstelling tot de 'Castalia' waarbij twee halve rompen met elkaar waren verbonden.
De lengte was 302 voet en de breedte 60 voet. De stoom aangedreven machines hadden een vermogen van 600 pk en gaven het schip een snelheid van 13 mijl per uur.
De raderen voor de voortstuwing waren aangebracht tussen de beide rompen.
De 'Calais - Douvres' werd in mei 1878 in gebruik genomen tussen Dover en Calais door de London, Chatham & Dover Railways Comp. Ze was zeer populair bij de reizigers.
Met een bruto inhoud van 1924 ton was het schip[ toen veruit de grootste kanaalboot. Het schip was uitgerust met viermasten en vier schoorstenen: twee op elke romp.
In 1887 werd zij uit de vaart genomen en was de laatste jaren van haar bestaan een kolenopslag op de rivier de Thames.

HET MODERNE DUBBELROMP SCHIP.

Door de vooruitgang in de techniek en moderne systemen van aandrijving kwam de 'catamaran' weer terug als een snel soort veerboot.

Het was vooral te danken aan de ontwikkeling van de uitvinding van de waterjet voortstuwing, waarbij deze schepen een dienstsnelheid kunnen ontwikkelen van 40 knopen.
Een waterjet heeft pas een goed rendement vanaf snelheden van 25 tot 30 knopen en wordt daarom toegepast voor snelle schepen.

Het principe van de waterjet werd in 1661 bedacht door Toogood en Hayes. Toen men technisch in staat was stoom als krachtbron te gebruiken, lukte het in 1787 voor het eerst een succesvol waterjet voortgestuwd vaartuig tot stand te brengen, waarbij een snelheid van 2 tot 3 knopen werd bereikt.

DE WATERJET.

Een waterjet is een voortstuwer om schepen voort te bewegen. In het begin was dit vooral beperkt voor hogesnelheidspleziervaartuigen en kleine werkschepen.

In het afgelopen decennium heeft de waterjet een grote sprong voorwaarts gemaakt.

Op de eerste plaats heeft de waterjet betere cavitatie-eigenschappen ten opzicht van de normale scheepsschroef.

Een schroef gaat bij hogere snelheid caviteren en krijgt daardoor een lager rendement.

Andere voordelen van de waterjet zijn de goede manoeuvreerbaarheid en het ontbreken van uitstekende delen aan het schip. Grotere waterjets worden aangedreven door high-speed dieselmotoren of gasturbines.
Het vermogen afhankelijk van de grote van het vaartuig kan variëren van enkele honderden tot vele duizenden kilowatts.

DE WERKING VAN DE WATERJET.

(1) de stuwstraal bij het vooruit varen.

(2) de stuwstraal achteruit gebogen door de omkeerplaat.

Een waterjet bestaat uit een inlaatkanaal, een pomp en een straalbuis.

De pomp zuigt via de inlaat water op van onder de scheepshuid.

Het water wordt door de pomproter in druk verhoogd en vervolgens met grote snelheid door de vertragende straalbuis naar buiten geperst.

Door de versnelling van het water door de jet ontstaat een tegenreactie waardoor het wordt voortgestuwd. Het achteruitvaren wordt mogelijk gemaakt door de omkeerplaat, de reversing bucket, de stuwstraal om te buigen.

Bij lagere snelheden worden vaak centrifugaalpompen gebruikt, voor hoge snelheden is dit vaak een 'inducer'. Daartussen wordt vaak een schroefpomp gebruikt.

MANOEUVREREN EN BESTUREN.

Aan de uitlaatopening van de jet zit een apart stuurdeel om de stuwstraal in de gewenste richting  te buigen. Dit kunnen platen zijn, vergelijkbaar met een roer, of door de straalbuis beweegbaar te maken.

De snelheid van het schip kan geregeld worden met zowel het toerental van de aandrijving als met de omkeerplaat.

Door de vaarrichting en -snelheid  te regelen met deze plaat kan er stuwdruk blijven op het stuurdeel, zodat de manoeuvreerbaarheid groter is dan bij de combinatie roer en schroef.

Achteruitvarend stuurt de waterjet in de zelfde richting als vooruit, in tegenstelling tot de schroef met roer. Door de omkeerplaat kan de waterjet ook zeer snel van stuwrichting omkeren.