ZWARTE ZEE. WAT EN WAAR?

EIGENLIJK HET 

GROOTSTE ZOET WATER 

MEER VAN

DE WERELD.

DE ZWARTE ZEE.

De Zwarte Zee is een zee gelegen op de grens van Europa en Azië en omgeven door Rusland aan de noord- en oostkust,Georgië aan de oostkust, Turkije aan de gehele zuidkust, Bulgarije en Roemenië aan de westkust.

Het is een randzee van de Middellandse Zee en daarmee verbonden door de Bosporus, de Zee van Marmora en de Dardanellen.

De oppervlakte zonder de Zee van Azow is 414.000 km², gemiddelde diepte 1200 meter en de grootste diepte 2245 meter.

De Zwarte Zee is een van de meest ongewone waterbekkens van de wereld, daar van 175 meter diepte af tot de bodem geen enkel organisch leven bestaat, hoewel het oppervlaktewater het normale mediterrane waterleven in overvloed  bevat. Dit is het gevolg van twee boven elkaar liggende waterlagen van verschillend soortelijk gewicht. De oorzaak hiervan is, dat door de aanvoer van veel zoet water door grote rivieren zoals de Donau, Dnjestr, Dnjepr en Don, er een zoutarme bovenlaag met een saliniteit van 17% per ml. ontstaat, die aanzienlijk lichter is dan het zoutrijke  zwaardere water in de diepte. Hierdoor ontstaat een stabiele gelaagdheid, dat wil zeggen dat de twee lagen zich praktisch niet met elkaar mengen. De bovenlaag bevat veel zuurstof, maar staat die niet af aan de onderlaag omdat er geen verticale circulatie is. Beneden de 200 meter kunnen dan ook geen dieren meer leven.

De noordelijke uitlopers van de zwarte Zee liggen ter weerszijden van het schiereiland Krim. De oostelijke is de Golf van Odessa, die zo diep is dat zij voor alle schepen bevaarbaar is; de westelijke is de Zee van Arsow, die met de Zwarte Zee verbonden is door de Straat van Kertsj, met een diepte van slechts 1 tot 12 meter. Deze ondiepe straat is in de winter dicht gevroren.

Dicht bij de zuidpunt van het schiereiland de Krim, wat tegenwoordig weer in Russische handen is, ligt de belangrijkste oorlogshaven van de Russen aan de Zwarte Zee, Sebastopol. Odessa aan de noordkust van de Zwarte Zee, is de belangrijkste koopvaardijhaven met zeer druk scheepvaart- verkeer naar en van de haven wereld wijdt.

Aan de oostkust liggen de Russische haven Noworossiisk en de oliehaven Batoemi in Georgië, vlak bij de Turkse grens, aan de westkust de Roemeense haven Constanta en de Bulgaarse havens Varna en Boergas. Belangrijke havens in het noordoosten aan de Zee van Arsow zijn Rostov aan de monding van de Don, Taganrog, Zjdanow, Osipenko en Kertsj aan de Straat van Kertsj. Deze laatste twee zijn behalve visserijhavens, ook metallurgische centra met transport over en weer van ijzererts en steenkool.

De enige verbinding met de Middellandse Zee is de Bosporus, een zeestraat van groot historisch en strategisch belang. Van de Oudheid af is zij de verbinding geweest tussen Europa en Azië, en tot in de huidige tijd heeft zij haar belangrijkheid als internationale handelsroute behouden. 

HAAR NAAM.

Het waren zover bekend de Griekse volken die de Zwarte Zee regelmatig bevoeren en deze aanduiden met de naam Pontos Euxeinos, oftewel de Gastvrije Zee. In feite was de Zwarte Zee helemaal niet zo gastvrij als de naam doet weergeven, daar zij juist berucht was door haar zware stormen in de herfst en de winter periode. Oorspronkelijk werd zij dan ook Pontos Axeinos genoemd, de Ongastvrije Zee, maar daar de Griekse zeelieden bang waren om met deze naam de goden van de zee te provoceren kozen zij voor een eufemistische naam. 

De nomadische volkeren geven geografische objecten meestal een naam aan de hand van hun ligging ten opzichte van hun rijk. Zo betekend het woord Kara in de Turkse talen zwart en noord.

Tevens heeft het woord Kara, zwart, een bijkomende betekenis van onherbergzaamhaid. Buiten de noordelijke ligging van de zee en haar slechte weersomstandigheden ontstond de aanleiding voor de Turkse naam Kara Deniz, waaraan de in de meeste moderne talen gangbare naam "Zwarte Zee" is afgeleid. ( Dit niet te verwarren met de Karazee welke in het Noordpoolgebied ligt.) 

HET ONTSTAAN.

De Zwarte Zee moet gedurende de laatste ijstijd een enorm zoet water meer zijn geweest. In die periode lag het niveau van de Middellandse Zee en de Oceaan ruim 120 lager. Anderzijds zou het niveau van de Zwarte Zee 155 meter lager hebben gelegen dan tegenwoordig door verdamping van het water en verminderde aanvoer uit de rivieren. Waar nu de doorgang van de Bosporus ligt lag vroegen een geul van 15 tot 50 meter diepte. Na de klimaatverandering en er meer water door de rivieren werd toegevoerd aan de Zwarte Zee steeg het waterpeil en brak door de nauwe doorgang van de Bosporus. 

HET KLIMAAT.

( Haven van Sebastopol op de Krim.)

Over het algemeen is het weer boven de zwarte zee nogal ruw en koud; alleen het klimaat aan de zuidkust van de Krim is enigszins te vergelijken met het Middellandse Zee klimaat. Gedurende de winter kan er dikwijls een hoge zeegang zijn door de koude noordelijke wind.
Depressies boven de Zwarte Zee hebben dikwijls geen fronten, daar dit zg. thermische depressies zijn, waarin de koude en warmere lucht al gemengd zijn.
Bij noordelijke wind komt bij Noworossiisk de bora voor.

ZEESTROMEN EN GETIJDEN.

Langs de kusten van de Zwarte Zee is een merkbare, doch meestal niet zeer sterke oppervlaktestroom tegen de zon. Bovendien is er een zeestroming tussen de zwarte Zee en de Middellandse Zee via de Bosporus, de Zee van Marmara en de Dardanellen.

Getijden zijn in de Zwarte Zee nauwelijks merkbaar. 

VISSERIJ.

Daar de Zwarte Zee in haar bovenlaag zeer visrijk is, is er door de eeuwen heen steeds visserij geweest. Deze heeft zich in de vorige eeuw sterk ontwikkeld langs de noordkust en vooral in de Zee van Azow.

Door het vrij zoete water is er een overvloed van vis, onder andere de Steur.

Het is vooral het vrouwtje van de steur wat belangrijk is voor de vangst. Een volwassen vrouwtje kan 1,5 miljoen zwarte kleverige eieren afzetten, welke verkocht worden als kaviaar, een exclusieve delicatesse.

MARITIEME GESCHIEDENIS.

De Zwarte Zee werd volgens de geschreven geschiedenis het eerst bevaren door de Grieken, ver voor het begin van onze jaartelling; zij vestigden zich aan haar kusten en onderhielden het scheepvaart verkeer met de Middellandse Zee. Na de Griekse kolonisten kwamen de Romeinen.
De Zwarte Zee werd via Constantinopel belangrijk als zeeweg naar Perzië (Iran) en het Verre Oosten. In de 13e eeuw stichten de Genuezen er kolonies.
Van de 15e tot de 18e eeuw was de Zwarte Zee praktische een Turkse Zee. Ze bleef gedurende bijna 300 jaar voor niet-Turkse scheepvaart gesloten.In 1783 werd Rusland door verovering van de Krim een rivier- en een kustmogendheid. Toen het Ottomaanse keizerrijk gevallen was, werd Rusland spoedig de dominerende macht aan de kusten van de Zwarte Zee.
Na de laatste twee Wereldoorlogen is de Zwarte Zee opnieuw belangrijk geworden voor het vervoer van Russische en Roemeense tarwe, maïs, olie en industrieproducten. Sebastopol groeide uit tot een belangrijke Russische Marinehaven, daar deze in de winter ijsvrij is.
Batoemi is de belangrijkste oliehaven van de Zwarte Zee.