SCHEEPVAART DOOR DE EEUWEN HEEN. (DEEL 9)

ZEEROVER - PIRAAT - BOEKANIER - KAPER.

Piraten hebben door de eeuwen heen scheepvaartroutes, waar ook ter wereld, onveilig gemaakt.
In het Verre Oosten waren het de Chinese- en Maleise piraten, in de Caribische zee de Barbarijse en in Europa de Duinkerkers.
Een feit is zeker, dat ze zich snelle schepen moesten veroorloven die ze vaak buit maakten en aanpasten aan hun behoeften. Het waren snelle kleine, wendbare en zwaar bemande schepen om hun prooi in te halen en te enteren. Geliefde vaartuigen van deze lieden waren het fregat en de brigantijn.

HET FREGAT.

( Engels fregat met tegengebraste zeilen, 18e eeuw.)

De benaming fregat stamt uit het Middellandse Zee-gebied, en is afgeleid van het Italiaans 'fregata' of het Spaans 'fragata'.
Het was oorspronkelijk een van de kleinste soorten galeien.
In ca. 1627 kwamen de Duinkerker kapers op zee met een klein fregat dat opviel door een aantal goede eigenschappen. Het was snel en kon geroeid worden.
De Duinkerkers hadden hoofdzakelijk belang bij de lading en wisten onnodige wreedheden tegen de opvarenden van de gekaapte schepen te beperken, daar dit lijden tot heftiger verzet van de volgende prooi tot gevolg zou hebben.
Het Duinkerkse kapersfregat werd spoedig nagevolgd in de Nederlanden, Engeland en Frankrijk en het gaf daarmee de stoot tot de ontwikkeling van het oorlogsfregat in Europa. 

DE BRIGANTIJN.

( De Brigantijn, Frans handelsschip van de Middellandse Zee.)

Het is een benaming die aan verschillende scheepstypen wordt gegeven. De brigantijn werd ook wel de bergantin genoemd.
In de 16e eeuw werden de brigantines door de Spanjaarden gebouwd in hun Amerikaanse kolonies. Het waren torn kleine vaartuigen van het sloep type.
In de 17e eeuw was de brigantine een van de voornaamste scheepstypen in Engeland en haar kolonies in Noord-Amerika. Ze hadden een tonnenmaat tussen de 30 en 150 ton.
Het schip had twee masten met een vierkant getuigde fokkemast en langsscheeps getuigde grote mast.
Tegen het einde van de 17e eeuw werd aan de grote mast een marszeil bijgezet, later ook een bramzeil.

DE PIRATEN.

Piraten hadden de voorkeur voor snelle en wendbare schepen. Toen l;ater het scheepsgeschut bevredigend werkte, stelden ze ook forse batterijen lichtere kanonnen op om het tuig en de zeilen van hun slachtoffers te vernielen en zo het schip te vertragen of stil te leggen. Bij het schieten op de romp had men kans dat het schip zou zinken en de buit verloren zou gaan.

Tussen de late middeleeuwen en het begin van de 18e eeuw was de georganiseerde piraterij het nationale inkomen van de Noord-Afrikaanse steden, met Tunis en Algiers als hun hoofdsteden. Deze 'Barbarijse zeerover' opereerden op afgelegen plaatsen, zelfs tot in het Kanaal aan toe. Ze plunderden de schepen en verkochten de bemanning als slaven.

Het Engels-Hollandse bombardement van Algiers in 1816 en de daaropvolgende bezetting van geheel Algerije door de Fransen betekende een einde aan deze piraterij.

Ook de Britse wateren werden onveilig gemaakt door vaartuigen uit Devon en Kent die berucht waren om hun zeeroverspraktijken. Pas nadat deze wateren schoon geveegd waren, in de 16e eeuw, door de marine van koning Hendrik VIII, werd de zeevaart in deze gebieden veiliger. 

( Een galjas uitgerust als piratenschip had een bemanning van meer dan 300 kopen. Een degelijk schip had ook roeiers, met drie roeiers aan elk van 46 riemen en kon bij rustig weer een snelheid ontwikkelen van 8 knopen.)

Een einde aan de piraterij in de Caribische Zee en op de Indische Oceaan kwam door een monster operatie van de Britse marine, waarbij fregatten werden ingezet die het in snelheid en wendbaarheid konden opnemen tegen de piratenschepen en ook zwaarder geschut aan boord hadden.

Het was de gewoonte om veroordeelde zeerovers op kapen of landtongen aan kettingen op te hangen, waaraan ze een langzame dood stierven, als waarschuwing voor passerende schepen. In Engeland werden ze aan palen gebonden die bij laag water in de grond van Execution Dock in Wapping werden gestoken, opdat het opkomende tij hen vanzelf zou verdrinken. Men kende geen medelijden met dit adder gebroed.

De laatste zeerover werd in Engeland geëxecuteerd in 1840 en in de VS in 1862. Maar zeeroverij bestaat nog steeds.