BARTOLOMEU DIAS. WIE WAS HIJ?

    PORTUGEES ZEEVAARDER

       EN ONTDEKKER VAN 

      KAAP DE GOEDE HOOP.

BARTHOLOMEU DIAS.

Bartolomeu Dias (rechts afgebeeld op Trafalgar Square in Londen) leefde van 1450 tot 1500. Er waren in die periode in Portugal verschillende navigators Dias geweest. Volgens een kleinzoon van Bartolomeu, gouverneur van Angola, rond 1571, was hun juiste familienaam Dias de Novais.

Bartolomeu Duas deed voor het eerst van zich spreken nadat hij had deelgenomen aan de expeditie van Diogo d'Azambuja naar de Afrikaanse Goudkust in opdracht van Hendrik de Zeevaarder.

Bartolomeu Diaz vertrol in augustus 1487 met een vloot van drie schepen van elk 50 ton uit Lissabon. Twee schepen ervan, de Sao Cristóvao en de Sao Pantaleao  waren karvelen.

(Fort Sao Jorge da Mina - heden.)

In Ghana liet hij het fort Sao Jorge da Mina bouwen. Dit fort diende als hoofdkwartier voor de Portugese handelsactiviteiten in dit gebied.

Hier leerde hij de handel in goud en ivoor kennen en verkreeg hij de rang van kapitein.

Terug in Portugal werd Bartlomeu Dias ridder van het hof en hoofd van de koninklijke voorraadkamers. Op 10 oktober 1486 benoemde koning Johan II hem tot leider van de expeditie, door rondom Afrika naar India moest zeilen.

De Portugezen maakten steeds snellere vorderingen op hun ontdekkingsreizen langs de westkust van Afrika om daar kolonies en handelsposten te stichten. Regent had Diogo Cao in twee tochten een groot deel van de zuidwestelijke kust van Afrika verkend. Hij was tot Kaap Kruis (rechts) in Namibië gekomen, 1500 kilometer ten noorden van Kaap de Goede Hoop.

De Portugezen hadden in Benin geruchten vernomen over een christelijk rijk ver in het oosten van Afrika en hoopten dit rijk van de legendarische Priester Johannes te vinden. Deze mythische figuur zou een machtige bondgenoot zijn in de strijd tegen de Moren en de moslim. Johan II zond Pero da Covilha  en Alfonso de Paiva over land naar India en Abessinië (Ethiopië) om meer informatie te verzamelen, terwijl Dias de zeeroute moest volgen.

(Replica van het kruis geplaatst door Dias)

Bartolomeu Dias voerde het bevel over twee schepen en zijn broer Pero Dias over het bevoorradingschip. Dit was de eerste keer dat de Portugezen gebruik maakte van een bevoorradingschip. Te Angra das Voltas, het huidige Lüderitzbaai in Namibië liet Bartolomeu het voorraadschip achter onder commando van zijn broer en plaatsen er een kruis.

 Vanwege de stormachtige zuidoostpassaat verliet Bartolomeu op 28 graden Z.Br. de kust en stuurde zuidwest. Toen hij voldoende de zuiderbreedte had bereikt, ging hij weer oost sturen en zeilde hij voor de goede westenwinden uit. Daar hij geen land meer bezeilde in deze oostelijke koers, hield hij noord aan en bereikte toen Zuid-Afrika ten oosten van Kaap de Goede Hoop.

(Kaap de Goede Hoop.)

Zonder het te weten had Dias zowel Kaap de Goede Hoop als het zuidelijkste punt van Afrika Kaap Agulhas, gepasseerd. 

Hij  bezocht Sao Braz (Mosselbaai, ongeveer 22 graden O.L.), Angra da Roca (Algoabaai en Port Elsiabeth)  en plaatste een padrao, een stenen pilaar met merk, op Ilheú da Cruz, het heden False Island.  

Vervolgens bereikte hij de Great Fish River, ongeveer 33 graden Z. Br, 27 graden O. L. Aan het warme water van de Agulhasstroom  was het duidelijk te merken dat de Indische Oceaan 

was bereikt. en Dias had goede hoop aldus India te bereiken, het lang gezochte specerijen land. Dias wilde doorgaan, maar de uitgeputte bemanning waarvan vele leden aan scheurbuik hadden en gebrek aan goede tuigage er genoeg van. Na overleg met zijn kapiteins, die alle een document ondertekeneden waarin zij verklaarden terug te willen gaan, ging Dias akkoord.

(Een serie postzegels uit Zuid-Afrika met als motief de reizen van Bartolomeu Dias.)

Op 12 maart 1488 richtte Dias een padrao, een stenen gedenkteken, op bij Kwaaihoek om het verst bereikte punt te markeren.

Het monument neemt nog heden steeds een plaats in, in de geschiedenis van Zuid Afrika, te zien op de zegel van 30 cent. 

In mei 1488 zag Dias op de terugweg de Kaap de Goede Hoop. Naar aanleiding van zijn hachelijk storm avontuur gaf Dias deze kaap de naam Cabo das Tormentas, stormkaap. Later veranderde Johan II de naam van de kaap i n Kaap de Goede Hoop, Cabo da Boa Esparança , omdat hij nu goede hoop had dat de zeeroute naar India snel gevonden zou worden. 

Op de thuisreis volgde hij de kust van Afrika en ontdekte Ponta de S.Brando (Kaap Agulhas) en de Stormkaap. Te Agra das Voltas op 24 juli 1488, pikte Dias het bevoorradingschip op, dat nog slechts enkele overlevenden aan boord had. De verdere thuisreis onderbrak hij te Elmina (Sao Jorge da Mina), reeds een Portugese kolonie plus een fort aan de goudkust. 

Op deze reis gebruikte Bartolomeu Dias aan land een astrolabium om de hoogte te meten van de poolster of van de zon-in-de-meridiaan, teneinde aldus de aardse breedte te bepalen.

De twee karvelen bereikten in december 1488, zestien maanden na vertrek, Lissabon.

Het zou nog tot 1497 duren voordat Portugal een vervolgreis organiseerde onder leiding   van Vasco da Gama. Deze bereikte India wel. Bartolomeu Dias zag toe op de bouw van twee schepen van Da Gama's expeditie: het vlaggenschip Sao Gabriel en het zusterschip Sao Rafael,

Dias vertrok in 1497 samen met Da Gama, maar zijn bestemming was de handelspost Sao Jorge da Mina in Ghana. 

Dankzij het inzicht dat Dias had verkregen in de windsystemen van de zuidelijke Atlantische Oceaan koos Da Gama een andere route naar de Kaap. Da Gama maakte vanaf de Kaapverdische Eilanden een grote bocht in zuidwestelijke richting, totdat hij in de gordel van de westenwinden terecht kwam, die hem oostwaarts naar de Kaap brachten.

In 1500 was Bartolomeu Dias scheepskapitein op de India-reis van Pedro Álvares Cabral.

Cabral nam een nog grotere bocht over de Atlantische Oceaan en ontdekte op die manier Brazilië.

Deze reis werd de laatste van Bartolomeu Dias daar zijn schip en nog drie andere schepen vergingen tijdens een zware storm ten oosten van Kaap de Goede Hoop.