dinsdag 23 mei 2023

LEVEN TUSSEN VULKANEN. SUMATRA - INDONESIË. (DEEL 1)

 

LEVEN, DOOD EN MYTHES.

                    DEEL 1.



EEN GORDEL VAN VULKANEN.

Begrenst door de Indische Oceaan, het vasteland van Azië en Australië en zich aan beide zijden van de evenaar uitstrekkend over een oppervlakte van meer dan twee miljoen km² bevindt zich het grootste eilandenrijk ter wereld, bekend als de Indonesische Archipel.
De Indonesische Archipel kunnen we in vier groepen onderverdelen: (1) De grote Sunda-eilanden, waartoe Sumatra met de daarbij gelegen eilanden Simeuluë, Nias, de Mentawei-eilanden en Enggano behoren, Java en Madura, Kalimantan en Sul;awesi; (2) de kleine Sunda-eilanaden, van Bali tot en met Timor; (3) de Molukken, en het westelijke deel van Nieuw Guinea dat in 1962 aan Indonesië werd toegekend en de naam Irian Barat kreeg. 

Het landschap van de Indonesische Archipel wordt gevormd door twee bergketens, welke uitlopers zijn van het Arakan-gebergte uit West-Myamar.
De twee evenwijdige bergketens beheersen het eilandenrijk: die zich grotendeels onder water uitstrekkende buitenste keten loopt over de Andamanen en de Nicobaren, over de eerdergenoemde eilanden voor de Sumatraanse kust on daarna weer bij Sumbawa te verschijnen, een grote boog maken langs Timor, de Tanobar-eilanden en Seran, om uiteindelijk te eindigen op het eiland Buru. Deze keten is niet vulkanisch en ontstond al halverwege het Mioceen, terwijl de andere keten wel vulkanisch is en ontstond in het laat-Plioceen, wat 10 tot 2 miljoen jaar geleden is. Deze keten kronkelt langs de grote Sunda-eilanden en rond de eilanden in de Banda Zee tot aan de Filipijnen. Uit deze keten steken meer dan 300 vulkanen omhoog en staat ook bekend onder de naam "Ring of Fire".

SUMATRA EN DE VULKANEN.

Sumatra is het op vijf na grootste eiland van de wereld met een oppervlakte 470.000 km² en een lengte van 1750 kilometer.
Het eiland wordt in in de breedte in tweeën gedeeld door de evenaar.
Vanaf het noorden, het eiland Weh, wat ook door een vulkaan is ontstaan, loopt de bergketen Bukit Barisan met soms een breedte van 150 kilometer, tot het zuiden grenzend met zijn vele vulkanen aan Straat Sunda telt het eiland 35 soorten van vulkanen, dode vulkanen. slapende vulkanen, actieve vulkanen en vulkanische-velden, waarvan de meesten aan de westelijke zijde van het eiland zijn gelegen. Het noordelijke gedeelte van de bergketen heeft nog verscheidene zijgebergten.
Men onderscheid de vulkanen aan hun vorm; stratovulkaan, complexe vulkaan, supervulkaan, complexe vulkaan, vulkaan kegel, caldera en fumaroleveld.

TOBA SUPERVULKAAN.

Tussen twee evenwijdige bergketens ligt op een hoogte van 900 meter boven de zeespiegel de schitterende Toba-vlakte en het gelijknamige meer, met daarin het Samosir eiland met een hoogte van ruim 300 meter en een oppervlakte van 1000 km². Dit is dat wat eens is ontstaan bij de uitbarsting van de supervulkaan Toba. Pas hier rond reizend besef je pas dat je tussen vulkanen leeft.



Ruim 74.000 jaar geleden barste de vulkaan Toba uit, was de laatste en grootste uitbarsting, en geldt zelfs als de grootste vulkaanuitbarsting op aarde van de afgelopen twee miljoen jaar.
Door deze vulkaanuitbarsting kwam het grootste noordwestelijke deel van het eiland onder een dikke laag lava en as te liggen. Ruim 2790 km³ as werd in de lucht geblazen.
De uitbarsting en de daarop volgende verduistering van de hemel door de asdeeltjes welke zwavelzuur bevatten werd het zonlicht geblokkeerd.
Dit had enorme invloed op de natuur, dieren en de mensen.
Dat wat overbleef was een enorme caldera die gevuld werd met water, het Toba-meer, 100 kilometer lang en 30 kilometer breed en een tot heden peilbare diepte van 505 meter. Het water in de caldera wordt gevoed vanuit de noordelijk van het meer gelegen Sipiso-piso waterval die op een hoogte van 120 meter uit rotswand van de caldera ontspringt vanuit een ondergrondse rivier. In het meer het eiland Samosir gelegen. Dat dit eiland vulkanisch is blijkt dat op sommige plaatsen zwavel uit de rotsen druppelt.
Een mythe gaat dat door de uitbarsting de verre voorouders van de Batak zijn ontstaan.

PUSUBUKIT VULKAAN & HELATOBA-TARUTUNG.

Ten zuiden van het Toba-meer ligt de Pusubukit vulkaan met een hoogte van 1.100 meter.
In de uitlopers van de deze vulkaan liggen een groep zwavelhoudende warmwaterbronnen Helatabo-Tarutung.
Het gebied strekt zich uit over 40 kilometer langs de geologische breukzone Renun-Toru.
De laatste uitbarsting van de vulkaan vond plaats tijden het Pleistoceen.
 


VULKANEN VAN NOORD TOT ZUID.

WEH.

Het eiland Weh, in het Indonesisch Pulau Weh, ook wel bekend onder de naam Sabang naar de grootste stad op het eiland, is een klein actief vulkanisch eiland ten noordwesten van Sumatra. Het is een fumarolische vulkaan van 617 meter hoogte.
Het eiland is te bereiken per snelboot, 45 minuten of per veerboot, wat twee duurt vanaf het vasteland van Banda Atjeh.
Weh was oorspronkelijk verbonden met het vasteland van Sumatra maar werd bij de laatste uitbarsting van de vulkaan in het Pleistoceen van het vasteland gescheiden.
Het eiland ligt in de Andamanse Zee en is de meest noordelijke buitenpost van Indonesië.

SEULAWAH AGAM.

Seulawah Agam is een stratovulkaan met een hoogte van 1810 meter, en is gelegen in het noordwestelijke puntje van Sumatra.
De vulkaan heeft van de bevolking verschillende namen gekregen: Seulawah Agam, Seulawain Agam, Solawa Agam, Solawaik Agam, Selawadjanten en Goldberg. 

De berg heeft een grote caldera, Lam Teuba genaamd. In deze caldera ligt weer een kleine caldera van acht bij zes kilometer.
De vulkaan bevat verschillende heuvels: sedimentaire heuvels, oude vulkaanheuvels, een vulkanische kegel en schiervlakte.
De vulkanische kegel werd gevormd door lava en pyroclastische stromen. Er zijn drie krater. De Tanah Cempago-krater is gemakkelijk te herkennen, terwijl de andere twee bedekt zijn met weelderige vegetatie.
De laatste uitbarsting van de vulkaan was in 1839, maar sinds januari 2013 vertoont Seulawah Agam tekenen van nieuwe activiteit.

PEUET SAGUE.

De Peuet Sague is een complexe vulkaan in het noorden van Atjeh, in het regentschap Pidie, op Sumatra.
De vulkaan met een hoogte van 2.801 meter heeft een viertal toppen.
De Peuet Sague is een actieve vulkaan die in haar bestaan freatische erupties heeft voortgebracht, veelal met een waarde van 1 tot 2 in de vulkanische-explosiviteitsindex.
De laatste eruptie was in december 200.
Eerdere erupties werden geregistreerd in 1918-1921, 1979, 1986, 1991, 1998 en 1999.

BUR ni GEUREUDONG & BUR ni TELONG

De Geureudong is een stratovulkaan gelegen in de provincie Atjeh ten noorden van de stad Takenghon en het meer Tawar, op Sumatra.
De laatste eruptie van deze vulkaan dateert uit het Pleistoceen.
De vulkaan heet twee toppen, Bur ni Geureudong en Bur ni Telong in een stratovulkanisch complex.
Twee andere vulkanische kegels zijn Salah Nama en Pepanji, en verder zijn er kleine sedimentheuvels.
De Bur ni Geureudong is geërodeerd sinds jet Pleistoceen, maar heeft solfatara en warmwaterbronnen op de flanken.


Bur ni Telong ligt in het zuiden van Bur ni Geureudong en heeft een actieve krater die lavastromen veroorzaakt op de zuidelijke flank. Laatste eruptie was in 1937.







KEMBAR.


Kembar betekend in het Indonesisch 'tweeling'.  Het zijn dus twee schildvulkanen centraal gelegen ten noordwesten van de hoofdstad Medan op Sumatra.
Het vulkanische complex bevindt zich op de kruising van twee geologische breuksystemen en bevat een fumaroloveld, Gayolesten genaamd.
De 2245 meter hoge vulkaan stoot gloeiend hete gassen en vulkanische as de lucht in. De laatste eruptie vond plaats in het Pleistoceen.

SCHILDVULKAAN.

Een schildvulkaan is een type vulkaan dat vlakke hellingen heeft. Ze worden gevormd door uitbarstingen waarbij mafische lava vrijkomt. Omdat mafische lava een lagere viscositeit heeft, en het makkelijk stroomt, dan felsische lava kan het snel over grote oppervlakten uitstromen en worden vulkanen met een kleine hellinghoek gevormd.
In tegenstelling tot de stratovulkanen, komt bij de schildvulkanen weinig explosieve activiteit voor. De helling van de flanken van een schildvulkaan bedraagt normaal maar enkele graden. Rond de krater kan dit oplopen tot 10 graden. Schildvulkanen hebben relatief een grotere omvang dan de andere vulkanen.

SIBAYAK.


Sibayak, in het Indonesisch Gunung Sibayak, is een stratovulkaan, met een hoogte van 2212 meter, gelegen op het Karo-plateau van het Karo regentschap op Noord-Sumatra ten noorden van het Toba-meer. Vanaf de vulkaan heeft men een uitzicht op de stad Brastagi. De laatste eruptie was in 1881.
De vulkaan heet een geothermische activiteit in de vorm van stoomopeningen en warmwaterbronnen hoog en rond de vulkaan. De ventilatie openingen produceren kristallijne zwavel een product wat vroeger werd gewonnen door de lokale bewoners.
De vulkaan heet een kratermeer en door het doorsijpelen van zwavelhoudende gassen heeft het water een een zure verkleuring.
Sibayak is een term uit de Karo Batak-taal die verwijst naar een stichtende gemeenschap. 

CALDERA.



Een cadera (Spaans) of caldeira (Portugees) is een grote komvormige krater, gevormd door vulkanische activiteit.
Een caldere ontstaat wanneer grote hoeveelheden pyroclastisch materiaal door een vulkaan wordt uitgestoten, waardoor het dak van de magnakamer niet meer ondersteund wordt. Hierdoor zakt het dak en valt het in de magnakamer. Deze gang van zaken kan geruime tijd duren en vindt vaak plaats in een zogenaamde uitgedoofde vulkaan. Vroeger ging men er van uit dat een caldera ontstond als de top van de vulkaan eraf geblazen werd.
Dat gaat slechts op voor een paar caldera's die zo zijn ontstaan.

Als de spanning in de vulkaan opnieuw stijgt kan deze op twee manieren tot uitbarsting komen:
1 - er vormt zich een nieuwe vulkaan boven op de caldera, bijvoorbeeld bij de vulkaan Rinjani op Lombok.
2 - de gehele top van de vulkaan wordt eraf geblazen in een nieuwe uitbarsting, bijvoorbeeld Mount Saint Helene.

SINABUNG.

Sinabung of Gunung Sinabung is een 2.460 meter hoge stratovulkaan gelegen op het Karo-plateau van het Karo-regentschap, in Noord-Sumatra, bij de plaatsen Kabanjahe en Brastagi. De vulkaan heeft een hoogte van 2.460 meter met een laatste eruptie op 2 maart 2021.
De vulkaan was gedurende vele jaren inactief (slapende) en kreeg in 1600 een eruptie waarna er geen grote erupties werden waargenomen tot 8 augustus 2020.
De vulkaan bestaat uit lavastromen met de samenstelling van andesiet en daciet. In de zomer van 1912 waren er fumaroles, uitbarstingen van stoom, gas en lava die langs de breuken in de flanken van de vulkaan vrijkwamen en werden waargenomen.
Vanaf 23 november 2013 werd de vulkaan zeer actief en barstte hij negen keer uit. De vulkaan spuwde hete gaswolken uit en stootte op 25 november een 3000 meter hoge gaswolk uit. In totaal moeste er 15.000 mensen worden geëvacueerd uit de op de flanken gelegen dorpen.
 In februari voltrok zich een nieuwe eruptie van lava en stenen, waarbij een wolk van vijf kilometer hoogte ontstond, Wederom moesten mensen die weer waren teruggekeerd naar hun dorpen op de flanken worden geëvacueerd.


              Zie vervolg: LEVEN TUSSEN VULKANEN. SUMATRA - INDONESIË. (DEEL 2) 

Geen opmerkingen:

Een reactie posten