CHINESE JONK. (Deel 1)

CHINESE JUNK. (1)

Een scheepstype wat mij altijd heeft gefassineert is de Chinese Jonk. Ik leerde dit type schip kennen gedurende mijn reizen in het Verre Oosten en in de stad Hong Kong.
De benaming 'jonk' is door de Westerlingen gegeven aan dit Chinese vaartuig. De naam jonk is afgeleid uit het Portugees 'junco', dat weer een verbastering is van het Javaans voor schip 'djong'. Het model van de jonk heeft lange tijd bestaan zonder een wezenlijke verandering te ondergaan.




Er zijn verschillende soorten jonken; vracht jonken, vissers jonken, woon jonken en tegenwoordig ook pleziervaart jonken. De jonk is een platbodemvaartuig met een geringe diepgang en is zeer geschikt voor ondiepe kustwateren en rivieren. Alhoewel het van oorsprong zeilschepen zijn, zijn ze nu ook uitgerust met een motor voortstuwing

De jonk zou een vergrote sampan zijn; welk woord drie (san) planken (pan) betekend. De Chinezen zelf gebruiken dit woord niet, maar spreken van een 'hua-tzu' of kleine boot. De Chinese sampan is een werkboot of bijboot van een jonk, maar wordt ook als een zelfstandig vaartuig gebruikt, voor vracht, visserij en als woonboot.
Beide schepen hebben de zelfde kenmerken, de brede platte kielplank die van voor- en achterzijde omhoog gebogen is, met aan de zijkanten daarop aangeb rachte verticale zijden. Het afronden van de kimmen en het hoog opboeien en aanbrengen van tussenschotten maakt van een sampan een jonk.

De meeste Chinese jonken, een uitzondering daar gelaten, een romp met dwarsschotten als dwarsverband. Het mees opvallende is, dat de jonken allemaal van hout zijn gebouwd. Opmerkelijk is de hoge achtersteven en in vergelijking daarmee de lage vierkante voorsteven. Soms is de bouw versterkt met een aantal spanten. Het langsscheeps verband wordt verzekerd door zware berghouten en langsscheepse balken die dikwijls als luikhoofd gebruikt worden. Het grote aantal waterdichte schotten maakt de romp extra sterk en vergroot het drijfvermogen bij een ontstane lekkage in de romp.De jonk voerde afhankelijk van zijn romp grote twee of meerdere masten die elk een eigen vierhoekig zeil voeren.

( Een jonk met een sampan als bijboot.)

De zeevarende jonken zijn als stevenvaartuig gebouwd. Voor westerse begrippen zijn de gebruikte werktuigen aan boord primitief, maar de Chinese scheepsbouwer levert een zorgvuldig afgewerkt product af. De voor ons dikwijls ingewikkelde werkwijzen aan boord zijn bij nadere beschouwing vaak zeer doordacht en praktisch. Ze zijn getoetst aan een eeuwen oude ondervinding.

De jonk wordt niet gebouwd uit tropisch hardhout, maar vooral uit vurenhout, voor de dwarsschotten wordt meestal laurier- of kampferhout gebruikt.

Opvallend, niet direct in het oog vallend, is het gewelfde dek van het langsscheepse midden naar het breedste deel van het schip, waardoor het overkomende- of regenwater snel afgevoerd wordt door de spuigaten. Door de bouw van meerdere dekken maakte men plaats voor hutten voor handelslieden die samen met hun koopwaar de reis maakten. Het waren de standaard 'koopvaardijschepen' van het Chinese keizerrijk.

                                                                    ( vervolg deel 2)