VAN DIK HOUT ZAAGT MEN - - -

HOUTZAAG MOLEN

'HET JONGE SCHAAP' 

ZAANSE SCHANS.

Van dik hout zaagt men planken.

Het Jonge schaap is een bovenkruier-houtzaagmolen: alleen de kap wordt in de wind gezet door middel van het kruirad, dat onderaan de schoren is bevestigd en men kan bedienen op de omloop onder het achtkant van de molenromp.
De belangrijkste en meest in het oog springende onderdelen van een houtzaagmolen zijn de op en neer bewegende zaagramen, die balken of boomstammen verzagen tot planken. Deze molen is uitgerust met drie van degelijke imposante zaagramen. De dikte van de planken wordt bepaald door de ruimte tussen de verstelbare zaagbladen.

Hijswerk.

Behalve de zaagramen worden nog diverse anderen onderdelen via de wind aangedreven. Een ingenieuze constructie is de winderij (2e afbeelding). het lijkt een beetje op een cirkelzaag en heet in de molentaal een krabbelrad.


Dit krabbelrad wordt gebruikt om de winderij aan te drijven en daarmee de balken van de grond of uit het water te hijsen. Bij het krabbelrad om de balken op te hijsen, wordt de rad tekens, stukje voor stukje, rondgedraaid waarbij het hijstouw om de rol wordt opgewonden en de balk omhoog wordt getakeld.
Ook de zaagsleden worden bij elke op en neer gaande beweging van de zaagramen door het krabbelrad steeds een stukje opgeschoven.

Krukwiel.

Hoog in de molen zetten tandwielen de windkracht om in bruikbare energie voor het aandrijven van de zaagramen. Het grote bovenwiel brengt, via de koningsspil, de beweging over op het krukwiel. Dit wiel drijft op zijn beurt de krukas aan waarmee de zaagramen op en neer worden bewogen.

Bemanning en productie.

Op het hoogtepunt van de industriële molennijverheid hebben er meer dan 200 houtzaagmolens in de Zaanstreek gestaan. Bij gunstige omstandigheden en hard doorwerken konden zo'n twintig stammen per dag worden verzaagd. Het personeel bestond meestal uit 5 man, die vaak van s'morgens vroeg tot 's avonds laat op de molen bivakkeerden.
Buiten de molenaar bestaat de huidige bezetting uit vrijwilligers. Kosten voor onderhoud van de molen worden gedekt door het zagen van hout en de verkoop ervan.